Deniz balıkları çevrelerindeki değişikliklere karşı tatlı su balıklarına göre daha hassastırlar. Deniz akvaryumlarında en önemli kriterler suyun pH’ı, tuz oranı, ısı ve nitrat oranıdır. Nitrojen döngüsü esnasında amonyak ve nitrat da zaman zaman problem yaratabilir. Bu bahsettiklerimiz aynı şekilde tatlı su akvaryumlarında da geçerlidir.
Deniz akvaryumlarında en önemli kriter pH dengesidir. Deniz canlılarının çoğu 8,2 pH’ı severler. PH 8,0 – 8,4 aralığında olmalı hiç bir zaman 8,0’ın altına inmemelidir.
İkinci önemli koşul nitrat oranıdır. Deniz balıkları nitrata karşı omurgasız deniz canlılarına göre daha dayanıklıdırlar, ama yine de 20 ppm altında nitrat isterler, omurgasızlar ise 5 ppm in altında nitratı tercih ederler.
Diğer bir koşul tuzluluk oranı ve yoğunluktur. Yoğunluğa pek doğru olmasa da sudaki tuzluluk oranı da denilebilir. Akvaryumculaın çoğu sudaki tuzluluk ve yoğunluğu tek bir kriter gibi düşünseler de bu teknik olarak doğru değildir. Sudaki yoğunluk ısıya bağlı olduğu halde tuzluluğun ısı ile bir alakası yoktur.
Canlıların birçoğu mantıklı ölçülerdeki hertürlü yoğunluğa uyum sağlarlar. Deniz akvaryumlarının yoğunluğu 1,022 civarında olmalıdır. Denizlerde de yoğunluk yerine göre (okyanus, körfezler, deltalar vb.) 1,022 ile 1,030 arasında değerlerdedir. Yani doğadaki ortamları farklı olan balıklar ortama uymak için zamana ihtiyaç duyarlar.
Son olarak deniz akvaryumlarında ısı tatlı su akvaryumlarındaki ile aynıdır. 24 ile 27 derece arası idealdir. Ani sıcaklık değişiklikleri balıklarda strese ve dolayısıyla hastalıklara neden olacağından iyi bir ısıtıcı ve hatta bazı yerlerde soğutucu kullanılması yararlı olur.
Dikkat edilmesi gereken diğer kriterler ise alkanity ve kalsiyumdur. Deniz akvaryumunda uzun sürecek bir başarı için alkanity önemlidir. Suyun alkanity’sinin uygun seviyede olmaması pH’ı düşürecek buda balıkların hayatını tehlikeye sokacaktır. Deniz akvaryumlarında alkanity 2,5-3,5 meq/l arasında olmalıdır.
Kalsiyum ise sadece balık akvaryumlarından çok reef akvaryumları için önemlidir. Eğer akvaryumunuzda omurgasız deniz canlılarını da beslemeye karar verdiyseniz kalsiyum seviyesini kontrol altında tutmanız gerekir. Omurgasızlar kalsiyum ve diğer gerekli kimyasal maddeler olmadan dış iskeletlerini oluşturamayacakları için fazla yaşamazlar. Kalsiyum seviyesi 400 – 450 ppm Ca++ olmalıdır.
Artık deniz akvaryumlarının genel özellikleri ve ihtiyaçlarını biliyoruz. Bundan sonra iyi bir deniz akvaryumu kurmak için neler gerektiğini öğreneceğiz. Kuracağınız deniz akvaryumuna gerekecek malzemeler bu işi öğreneceğiniz kaynağa ya da kişiye bağlıdır. Deniz akvaryumu kurmaya karar verdiğiniz zaman kesinlikle bir kişinin ya da tek bir kaynağın tavsiyelerine bağlı kalmayın. Örnek verecek olursak birçok kişi biyolojik filtre olarak dip filtrelerinin kullanılmasını söyler. Ama düşük sirkülasyonla çalışan dip filtreleri, birkaç powerhead ile çalışan ıslak kuru dış filtrelerin yanında size daha çok iş çıkaracaktır. Dip filtreleri sık sık tıkanırken ıslak kuru filtreler daha az bakım ister ve performansı daha yüksektir.
Neyse sizi çok fazla detaylarla sıkmayalım. Özet olarak deniz akvaryumu kurmak için gerekenler akvaryum, dekor malzemeleri, filtre sistemi, protein-toplayıcı, ışıklandırma, su ve test kitleridir.
Deniz akvaryumu kurarken ilk karar vermeniz gereken akvaryumun büyüklüğüdür. Genel kural daha büyük daha iyidir. Akvaryumun büyük olması daha rahat kontrol ve hatalara karşı daha toleranslı olması demektir. Yeni başlayanlar için olabilecek minimum ölçü 80 litre olmalıdır. Ama yine de 200 litre çok daha iyi olacaktır. Bundan daha küçük bir akvaryumu kesinlikle önermiyoruz. Genel olarak balıklar uzun ve geniş akvaryumları severler. Akvaryum suyunun hava ile temas ettiği yüzey ne kadar fazla olursa su o kadar iyi havalanır ve balıklar da o kadar mutlu olurlar.
Akvaryum büyüklüğüne karar vermeden önce deniz akvaryumundaki balık yoğunluğunun tatlı su akvaryumuna göre daha az olması gerektiğini bir kez daha düşünmelisiniz. Deniz akvaryumuna koyacağınız balık sayısı aynı ölçülerdeki tatlı su akvaryumuna koyacağınız balık sayısından daha az olacaktır. 40 litrelik bir deniz akvaryumuna koyacağınız balık sayısı 2 den fazla olursa mutlaka problem yaratır. Koyacağınız balık sayısı aynı zamanda kullanacağınız filtre sistemi, akvaryuma bakım yapma sıklığı ve yemleme şeklinize de bağlıdır. Balık sayısına karar vermenizin yanında akvaryum boyutu seçiminiz kullanacağınız filtre sistemi ve ışıklandırmayla da ilişkilidir. Akvaryumunuz ne kadar büyük olursa filtre sisteminiz o kadar iyi olmalı, ışıklandırmanız da daha kuvvetli olmalıdır. Akvaryum ölçüsüne karar vermeden önce kullanacağınız ışıklandırmanın boyutlarına mutlaka dikkat edin çünki aydınlatma armatürlerinin boyları belli standart ölçülerdedir.
Sıra akvaryumu koyacağınız yere geldiğinde akvaryum, içine koyacağınız su, kaya, kum vs’nin ağırlıklarını hesaplayıp bu ağırlığı taşıyacak bir yere koymalısınız. Aynı zamanda akvaryumu koyacağınız yerin direk güneş ışığı almamasına mutlaka dikkat etmelisiniz.
Akvaryuma koyacağınız kumun deniz akvaryumlarında kullanılan mercan kırığı vs. gibi kum olmasına dikkat edin. Son zamanlarda canlı kumlar kullanılmaya başlanmıştır ama bunu biraz profesyonel olduktan sonra denemenizi tavsiye ediyoruz. Bu konuda daha detaylı bilgiyi gelecek sayılarımızda okuyabilirsiniz. Koyacağınız kumun ölçüsü taban filtresi kullanıp kullanmıyacağınıza göre değişecektir.
Bundan sonra dekorasyon için kullanacağınız malzemeler tamamen zevkinize ve harcamak için ayırdığınız bütçeye bağlıdır (ölü mercanlar, volkanik görünüşlü kayalar ya da canlı kayalar gibi). Canlı kayalar doğadaki mercan sistemlerinden alınan bir çok küçük organizmanın meydana getirdiği kayalardır.
Başlangıçta balık akvaryumlarını tercih eden akvaryum severler akvaryumlarındaki canlı kayaların faydalarını zamanla keşfettiler. Canlı kaya balık için doğal bir ortam yaratırken balıklar için zehirli bir madde olan nitritin nitrata dönüşmesinde de faydalıdır. Canlı kayalar hem güzel bir dekorasyon parçası hemde doğal bir filtre sistemi görevini üstlenirler. Balık akvaryumlarındaki canlı kayalar her ne kadar nitritin tamamını nitrata çeviremeselerde filtre sisteminiz için çok iyi birer yardımcılardır. canlı kayalar balık akvaryumlarında çok yakın izlenmelidir. Akvaryumdaki kimyasal dengenin bozulduğunu canlı kayaları iyi izlerseniz hemen farkedebilirsiniz. Kimyasal dengenin bozulması halinde canlı kayalarda sağlıksız büyüyen hair ve slim algler görürsünüz.
Akvaryumunuza canlı kaya ilave etmek isterseniz bunun canlı organizmalardan oluştuğunu ve bu organizmaların akvaryumunuzdaki diğer organizmalar tarafından öldürülebileceğini unutmayın. Bu nedenle canlı kayaları akvaryumunuza koymadan önce akvaryumunun suyunun iyice hazırlanmış olmasına mutlaka dikkat edin. İyi çalışmakta olan bir sisteme sahip akvaryumlara konulacak canlı kayaların mutlaka belli hazırlıklardan geçirilmesi gerekir.
Balık akvaryumlarında en iyi sistem ıslak kuru filtrelerdir. Sistem olarak satın aldığınızda oldukça pahalı olan bu filtreler yerine çok daha ucuza evde yapabileceğiniz sistemlerle ilgili daha detaylı bilgileri gelecek sayılarımızda anlatacağız.
Deniz akvaryumlarında iyi bir filtre sisteminin yanında yeterli akıntı da sağlanmalıdır. Bunun için kullanacağınız powerhead mutlaka akvaryum ölçünüzle uyumlu olmalıdır.
Bunların yanında mutlaka protein ayırıcı ( protein-skimmer) filtre de kullanmanız gerekir. Protein ayırıcı filtrelerin çeşitlerini de gelecek sayılarımızda vermeye çalışacağız.
Balık akvaryumlarında yeni başlayanların aydınlatmada floresan lambalar kullanması oldukça kolay ve yararlı olacaktır. Ama kuracağınız akvaryum reef akvaryumu ise daha kuvvetli ve profesyonel aydınlatma sistemleri kullanmanız gerekir.
Kullanacağınız tuz özel deniz tuzu olmalıdır. Normal kaya tuzunda balıkların ihtiyacı olan maddeler son derece yetersizdir.
Başarılı bir deniz akvaryumu için gerekli pH, nitrat, fosfat, alkalinlik, nitrit, amonyak test kitlerini de aldıktan sonra artık akvaryumu kurabiliriz.
