Yazan: Douglas Thamm
Çeviren: Umut GÜLENGÜMÜŞ
Japon balığım neden suy yüzeyinde yüzüyor ve aşağı inmekte zorluk yaşıyor?
Çünkü yüzme kesesi hastalığına yakalanmış.
Yüzme kesesi hastalığı çoğunlukla orandalar, ryukinler ve fantailler gibi küremsi vücut yapısına sahip japon balıklarını etkileyen çoknedenli bir rahatsızlıktır. Çoğunlukla yüzeyde yüzme veya tabanda kalıp yukarı çıkamama gibi belirtilerle kendini gösterir. Normal yüzerliliği* olan ama yanlara doğru meyleden bir balık genellikle yüzme kesesi hastalığına sahip değildir, fakat başka sorunları olabilir.
Yüzme kesesi hastalığını anlamak için balık anatomisini ve fizyolojisini basitçe hatırlamak gerekir. Yüzerliliği sağlamaktan sorumlu yüzme kesesi karnın ön bölümünde, gözeli dokuya (epitelyum) sahip küçük bir kesedir. Kan damarlarıyla yakın bir ilişkisi vardır. Gazlar balığın ihtiyacına göre kesenin içine veya dışına difüze olur. Balık yükselmek istiyorsa kese şişer, alçalmak istiyorsa söner. Japon balıkları ve bazı başka balıkların bu sisteme pneumocystic kanal denen başka bir eklentisi daha vardır. Bu kanal yüzme kesesi ve yemek borusu arasında bir bağlantıdır, havayı sindirim yolundan dışarı salarak yüzerliliğin ayarlanmasına yardımcı olur.
İnsanlar yüzme kesesi hastalığının nedeni üzerinde yıllarca tartıştılar. Şu an kesin olarak biliniyor ki yüzme kesesi hastalığına yolaçan birkaç şey var. Söz konusu şeylerden birkaçı şöyle:
1. Virüs. Virüs kesenin gözeli dokusuna saldırır ve kese gözeli dokuyu gazların geçmesi için fazla kalınlaştıracak şekilde iltihaplanır. Sonuç olarak balık bir düzeyde takılı kalır; çünkü gazların gidecek yeri yoktur. Bu etken daha çok japon balığı dışındaki türler için geçerlidir.
2. Bir bakteri. Bunu destekleyen az veri var fakat bakterilerin de virüsler gibi yüzme kesesini kalınlaştırabileceği yaygın olarak bilinir.
3. Anatomi. Japon balıkları gibi küremsi şekilli balıklar yüzme kesesi problemlerine yatkındır; çünkü sindirim sistemleri karınlarında sıkışık durumdadır. Bu sıkışıklık kabızlığa davetiye çıkarır, bu da pneumocystic kanalda tıkanmaya yol açar.
4. Diyet. Suyu sünger gibi çekerek şişen kuru yemler yedirmek kabızlık riskini arttırır. (Bkz. #2)
Yüzme kesesi hastalığını önlemek için ne yapabilirim?
1. Her zamanki gibi, balık hastalığının altın kuralı SU KALİTESİdir. Yüzme kesesi hastalığının eğer mikrobik bir nedeni varsa ve suyunuzun kalitesi iyiyse balığınız bu enfeksiyona daha iyi dayanacaktır. Düzenli su değişimleri ve testler bir gerekliliktir.
2. Vereceğiniz yemi önceden ıslatın. Bu kabarmanın balık yedikten önce gerçekleşmesini sağlar ve kabızlık riskini azaltır.
3. Daha da iyisi, jel tipi veya başka tür yemlere geçin, dondurulmuş veya canlı yem gibi.
Diyelim ki bunu zamanında okumadım. Tedavi için ne yapabilirim?
(Not: Aşağıdakilerin bir kısmı uçuk görünebilir, fakat etkilidir.)
1. Balığınıza birkaç bezelye verin. Evet, bezelye. Biraz dondurulmuş bezelye alın, onları soyun ve balığınıza yedirin. N.C. State College Veterinerlik okulundan bir balık sağlığı profesörü bunu birkaç vakada denemiş ve çok iyi sonuçlar almıştır. Kendisi bezelyelerin bir şekilde kabızlığın yıkımını teşvik ettiğini düşünüyor. Henüz ciddi bilimsel veri yok, ama denemeye değer.
2. Balığınızı birkaç gün rejime sokun. 3-4 gün için tüm besini kesin,bazen sadece bunu yapmak kabızlığı yok edecek ve her şeyi normale döndürecektir. Birçok balık bir hafta-10 gün yemsiz kalıp gayet iyi olabilir.
3. Yüzme kesesinin periyodik havalandırılması gayet iyi gelir. Basitçe, yüzme kesesine iğne batırır havanın bir kısmının çıkmasını sağlarsınız. Kolayca yapılabilecek bir şey değil, ama işe yarar. Bu bir tedavi değil, yararlı bir bakımdır. Baltimore Akvaryumu’nun başveterineri bu yöntemi tercih ediyor.
4. Kısmi pneumocystectomy. Bu yüzme kesesinin bir kısmının cerrahi müdahaleyle alınmasına verilen addır. Bunu daha az pratik bir seçenek olarak belirtiyorum. Diğer yandan insanların röntgen çeken, ameliyat, genel anestezi yapan, hatta balığa kanser kemoterapisi uygulayan veterinerlerin olduğunu bilmesi önemli.
Ama yapılacak en iyi şey bunun en başta gerçekleşmesini önlemektir.
*yüzerlilik: su üstünde durabilme, batmama.
