Biraz zordur arkadaşlar, sabırlı olup emek harcadıktan sonra rahat bir şekilde yavru alma imkanınız olacaktır. Tropheus bakmanın ve üretebilmenin en zor noktası beslenmelerine gösterilen özendir. Bu vejeteryenlere verilecek en güvenli yem Spirulina içeren pul yemlerdir. Bu yemde hiçbir şekilde sıcakkanlı hayvanlardan elde edilen bir madde bulunmamalıdır. Eğer iyi kalite birkaç yem seçilirse bu balıkları üreme kondisyonuna getirmek zor olmayacaktır.
Tropheus üretimi çeşitli nedenlerden dolayı zordur, öncelikle erkekler günün her dakikası çifleşmek isterler, dişilerle sık sık çifleşir ve çifleşmeye hazır olmayan dişileri kovalarlar, dişiler üreme kondisyonuna getirmek malesef zor olmakla birlikte sadece uygun yem gereklidir.
Üretmeyi düşündüğünüz Tropheus’u tek tür olarak seçmeniz başarılı bir üretimde önemli rol oynayacaktır. Kendi akvaryumumda 5 erkek / 8 dişi T. moorii Red Kachese bulunuyor ama dişi sayısını 2 katına çıkarmak daha verimli olacaktır. Türe karar verdikten sonra min.300lt bir akvaryuma ideal dişi erkek oranı 1/3-5 olarak balıkları yerleştirmelisiniz. Üstad Ad Konings ideal üreme tankında 2/18 oranında olmasını tavsiye ediyor, diğer önemli bir noktada Ad Konnings’in tecrübelerinde” suyun kH sertliğin ve iletkenliğinin çok önemli olmadığını pH’ın daha önemli olduğunu ve bir üreme grubunun bulunduğu tankta pH’ın 8.5-9.4 arasında ” olması gerektiğini söylüyor.
Tropheus dişileri ağızlarına ilk kez yumurta aldıklarında bir çok hobici bunu keyifle izlemişler ama aradan geçen 5-8 gün sonra yumurtaların olmadığı görmüşünüzdür. Bu konuda iki uzmanın farklı görüşleri var: Ad Konings göre ” Kusturularak çıkartılan yavrular arasındaki dişiler tabiatın uygun kodunu almadığı için kolay yumurta tutamazlar(yutar veya tükürür). Bu dişilerin yavru tutmayı öğrenebilmesi için 6 kez çifleşmesi gerekir(Bu 6 çifleşme yaklaşık 9-12 ay sürer, hatta 18 aya kadar çıkabilir). Normal süre sonunda çıkan yavrular cinsel olgunluğa ulaştığında ilk yumurtlamadan itibaren yavru tutmayı öğrenirler.”
Frank Schneidewind göre ise “genç dişilerin tecrübesi olmadığı için yumurtaları kaybettiği yönünde”
Üretim yapmayı düşünüyorsanız 1 erkek / 5 dişi, 1/10 veya 3/20 oranlarının profesyonel üreticilerin tercihi olduğunu unutmayın.
Üremeyi iki yöntem ile yapma imkanı var doğal yöntem ile üreme ve planlı üreme;
Doğal Yöntem; Senede 1-5 arasında türe göre yavru verebiliyorlar tabi yavru sayısı yüksek değil(max.20). Aslında dişi balık yaklaşık 10-30 arasında yumurta üretebiliyor fakat bunların hepsinin yaşatılması mümkün olmuyor. Yumurtalar sarımsı bir yapıda olup diğer pek çok balığın yumurtasından çok daha iri, örnek verirsek küçük bezelye taneleri kadar olabiliyor. Tabi yumurtaların bu kadar iri olmasının yanında dişi balıkların karın bölgeleride dar olduğu için yumurta sayısı bu yüzden sınırlı oluyor. Dişi karnında 10-30 yumurta üretebilirken bunları dökmeye başladığında bu sayı azalıyor, azalmanın sebebi ise yumurtayı ağzından düşürme, yutma veya döllenmeme.
Kuluçkada kalma süresi 30 günden fazla sürebiliyor. ilk yavrularım yaklaşık 27.-29. günler arasında anne tarafından salınmış idi. Kuluçka süresince dişiler çok küçük yem parçaları ile besleniyor. Dişi ağzında taşıdığı yavruları ilk kez saldığında yavrular ilk iş olarak dışkı salıyorlar, bu dişi ve yavrular eğer tek başlarına bir üreme akvaryumuna alınırsa annenin yavruları bu şekilde salıp tekrar topladığına şahit olabilirsiniz. Dişi balık ilk ve son günlere doğru ağzındaki yavruların yerleri değiştirerek havalandırmak için çok daha fazla çiğneme hareketi yapıyor. Dişilerin karında yumurta olduğunu anlamak için balığa önden baktığınızda karnındaki hafif şişlik daha net görülebilir. Doğal yöntemi kısaca şöyle özetleyebiliriz balıkların işine karışmamak fakat yüksek sayıda yavru alabilmek için efektif bir yöntem değil.
Genelde üreticiler doğal yöntem ile üremeyi bekleyip dişinin hamile kaldığını görünce dişiyi diğer bir tanka alıp yavruların hepsinin güvenli bir şekilde çıkmalarını sağlamak. Dişi balığı ana tanktan ayırdığınızda koloninin kabul etmeme ihtimaline karşı dişiyi yavruluğa (piyasada satılan yavruluklardan değil özel olarak kendinizin yapabileceği türden minumum 40×30(g)x20(y) ölçülerinde bir yavruluğa ) koyabilirsiniz böylece dişi tanktan ayrılmamış ve koloninin gözü önünde kalmış olacaktır. Doğumdan sonra dişinin ana tanka salınıp yavruların başka bir tanka alınması önerilmektedir. Ana tankta yavruları bırakmanın avantaj ve dezavantajları var. Avantajı, sağlıklı, güçlü, akıllı olanların hayatta kalması yani nesli devam ettirebilecek en sağlıklı döl yaşayacaktır. Dezavantajı ise yemlerini bulamama, korkma, diğer balıklara yem olma, ve su değişimlerinin küçük bir tanka göre sık olmaması nedeni ile 12 haftada 3-4cm ye çıkmaları mümkün olmayacaktır.
Yavrular günde min. 3 kez beslenmeli, imkan var ise 6 öğüne kadar çıkabilir.
Sabah-pul yem(bitki veya yosun özlü), Öğle-dondurulmuş yemler veya canlı olarak su piresi, artemia az, cyclops, Akşamları-spirulina verilebilir ve yavru tankında eğer hergün %50 su değişikliği yapılabilirse 10.-12. haftalarda 3-4cm ye kadar büyüyebiliyorlar.
Yavruların yanında ancisturus’ların olmasında bir sakınca yok, yavruların yemediği yemleri yiyerek faydalı olurlar. Yavruları ana tanka koymak için 3-4cm ye gelmelerini bekleyip bu boyda iken ana tanka eklemeli. Yavru iken bile büyükler gibi agresif hareketler sergiliyebiliyorlar fakat dekorasyon iyi yapıldığı taktirde bunun önüne geçebiliriz.
Planlı Üretim; Bazı üreticiler üreme olarak kusturmayı tercih ederler. Kusturma işleminden sonra balığın ağzı, solungaçları zarar görebiliyor ve balık bir süreliğine baygın hale gelebiliyor. Sırt yüzgeçlerine dikkat etmekte fayda var. Dişi balık eğer genç ise yavruları hemen verebiliyor, daha tecrübeli dişilerde ise önce balığa masaj yaparak sonra kusturmaya geçmek isabetli olacaktır, tecrübeli dişiler ağızlarındaki yavruyu genç dişiler gibi hemen vermeyebilirler. İlk hamileliği olan dişileri kusturmayın aksi halde tekrar ürememe durumları olabiliyor. Bu işte dikkat edilmesi gereken nokta dişi ilk yavrularını doğal yöntemler ile doğurması daha sonraki hamileliklerde kusturma işleminin tercih edilmesi ileride olabilecek ürememe durumlarını engelleyecektir. Kimi üreticiler balığın ağzındaki yavruların bir kısmını kusturup, bir kısımını da dişin ağzında bırakıp dişinin doğal yöntem ile yavruları salması beklenebilir fakat kusturulan yavrular sağlık yönünden bakıldığında daha hassas olurlar. Kusturulan yavrular sürekli hareket ettirilen bir ortamda olmaları gerekiyor. Kusturma en erken 5. günden sonra yapılmalı ki alınabilecek yumurta 20’ye kadar çıkabilsin. Kusturulan yavrular normal doğanlara göre daha yavaş büyüyorlar. Tabi bir de bu yavruların mantar olma ihtimalleri var, mantardan korunmak için ilaç kullanıp akvaryumun karanlıkta bırakılmasında iyi olur.
Dişiler ağızlarına aldıkları yumurtalardan çatlamamış olanları 5. – 7. günler arasında eleyerek bir kısmını yutmakta veya tükürmekte, 5. – 7. günde yapılacak kusturma ile daha fazla yumurta kurtarma imkanı olabilir. Kimi yumurtalar çeşitli(su da bazı tuzların eksik olmasından) şartlarından dolayı 7. – 10 günler arasında çatlayabiliyor.
Kusturulan yavrular kimi uzmanlara göre üreme davranışlarında farklılıklar gösterebiliyor kimilerine göre göstermiyor.
Tropheus’ların 10-12 yaşınlarına kadar üreyebildikleri gözlemlenmiştir. Balıklarda düzenli üreme 2. yaştan itibaren başlıyor. Daha erken üreyenlerde ise bu düzensiz bir şekilde gerçekleşiyor.
Ürememe Nedenleri:
– Dişi ve erkek sayının uygun olmaması 10e/2d veya 12e/0d gibi
– Balıkların çok genç veya yaşlı olması
– Tek erkeğin olup onunda kısır olması
– Su kalitesinin kötü olması
– Diğer balıklardan etkilenme
– Akvaryum dekorasyonunun uygun olmaması
– Yemlerin tek düze olması
T.sp.Black türlerinde çifleşilecek dişilerin çiftleşmeden 3 hafta öncesinden erkeğin bölgesine girmesine izin verilir. Ancak çifleşmenin hemen sonrasında dişi erkeğin bölgesini terk eder ve kayaların arasında saklanır. T.Duboisi dişileri çifleşme sonrası kendi bölgelerine dönerler. Ayrıca bazı T.Moorii ve sp.Red türlerinde erkeklerin bazı belirgin erkekleri bölgelerinden kovdukları ancak diğer erkekler ile ilgilenmedikleri görülmüştür. Bu da erkek ve dişinin çiftleşme öncesi bir bağ oluşturduğunu gösterir. Yanagisawa ve Nishida adlı araştırmacıların 1991 yılında yapmış oldukları araştırma raporunda dişilerin yumurtalıklarındaki oluşumların ancak dişi bir erkeğin koruması altında iken geliştiği belirtilmiştir.
Dişi balık, erkeğin kendine yaptığı yüzgeçleri kısıp titreme hareketinden dolayı kendini daha üstün halde hissetmesini sağlar ve erkek, yumurta dökecekleri alana doğru dişiyi sürükler. Dişiler titreme hareketini hiyerarşide yüksekte olanın (dominat) önünde yapar. Dişi ve Erkek balık çifleşmek için erkeğin bölgesinde uygun bir kaya ve çakıl zemini seçtikten sonra sıra ile birbirlerinin etraflarında dönerek titreme ve yan yatma hareketlerini yaparlar. Üreme esnasında birbirlerinin üreme organlarına, üremenin başlaması ve gerçekleşmesi için ağızları ile dokunurlar. Bu dokunuşlarda erkek dişinin yumurtayı rahat dökmesi için dişi ise ağzına aldığı yumurtaların döllenmesi için bu hareketleri yaparlar.
Dişi yumurtaları ağzında 22-40 gün arasında taşıyabilir fakat genelde 22.-29. günler arasında yavruları serbest bırakır. Tropheus dişileri yavruları kayaların aralarına saldıktan sonra yavrular ile bir daha ilgilenmiyorlar. Doğan yavru oranları genelde 1e/1 d veya %40/60 , %60/40 oranlarında olabiliyor. Üreme için ise en ideal oran 3erkek/10dişi. Akvaryumda 13 balığınızın var, oranı 3/10 ise 3 erkek kendi bölgelerini belirliyor ama içlerinden sadece biri Dominat oluyor. Eğer akvaryumda 1erkek/10dişi oranında olursa bunun riskleri mevcut erkek balığın ölmesi, kısır olması gibi sebeblerden üreme imkanı ortdadan kalkabilir eğer ki sonradan 1-2 erkek akvaryuma alınırsa dişiler gelen bu erkek balıklar ile sorun yaşanabilir. Bu yüzden erkek sayısı min. 2 olmalı
Tropheus’ların değerli, pahalı olmasına yol açan temel nedenler;
-Dişi balıkların yaklaşık 22-40 gün süren kuluçkaları,
-Dişilerin her 50-90 gün arasında tekrar yumurta vermeler,
-Dişilerin karın yapılarının 10-30 arasında yumurta oluşumuna izin vermesi bunlarında max.20 tanesinin gelişmesi.
Dişi balıklarda gözlemlediğim ilginç bir nokta; dişi balık üreme kondisyonunu yakaladığında tankta erkek balık olmasa bile yumurta dökerek bunları ağzına alıyor, yumurtaların döllenmemiş olmasında dolayı 5. – 7. günler arasında çatlama gerçekleşmediği için dişi bunları elemine ederek ya yutuyor veya tükürüyor. 11. – 12. günlere kadar dişi verilen yemleri yememe direncini gösteriyor. Yavruların sarılarının bitiminden itibarende kayaların üzerindeki yosunları ve çok küçük ancak yavru balıkların ağzına sığabilecek boyuttaki yemleri yediğini gözlemledim, her yem verişte dişi 3-4 parça küçük yemi yiyordu, sanırım yavruların yemesi için yemleri topluyor çünkü diğer balıkların yediği daha büyük boyuttaki yemler ile kesinlikle ilgilenmiyor. Bu tespitimin Frank Schneidewind ve Ad Konings’in kitablarında da anlatıldığını dişinin kendisinin de yem yediğini gözlemlemişler.
Bu linkler işinize yarayacaktır:
http://www.petsforum.com/cichlidroom/articles/a045.html
http://www.petsforum.com/cichlidroom/tanks/t024.html
İkolaların Çiftleşmesi
Ref:
Tropheus Cichliden – Frank Scneidewind
Tropheus – Hans Joachim Herrmann
The Tanganyika Cichlid Aquarium – Georg Zurlo
Lake Tanganyikan Cichlids – Mark Phillip Smith
Tanganyika Cichlids in Their Natural Habitat – Ad Konnigs
Back to The Nature – Ad Konnigs
African Cichlids of Lake Tanganyika – TFH
Yazan: Tamer Ballıcalı
