Melatonin hormonu nedir?Ne işe yarar?Bu makalede bunlar üzerinde duracağız.Çok fazla detaya inmek istemiyorum.Aksi takdirde okuyanlar sıkılır ve makale bir işe yaramaz.
Melatonin hormonu nedir?
Melatonin hormonu epifiz bezindeki pineolosit hücreleri tarafından gece salgılanan bir hormondur.Gece salgılanmasının nedeni ise pineolosit hücrelerinin ışığa duyarlı olmaları ve yüksek ışık düzeyinde hormon salınımını kesmeleridir.Işığın şiddetinin azalmaya başlamasıyla salgılanmaya başlar ve tam karanlık ortam oluştuktan birkaç saat sonra maksimum düzeye çıkar.
Ne işe yarar?
Melatonin hormonunun çeşitli fizyolojik etkileri vardır.
Melatonin salgılanması gece arttığı için ve ışığa duyarlı olduğu için balıkların karanlık zamanında uyutulması en mantıklı olandır.Balıkların uyuyunca renginin açılması ise melatonin hormonunun bir etkisidir.Rengin açılması aynı zamanda melatonin sentezinin üst seviyelere çıktığı işaretini verir.Ayrıca melatonini en çok baskılayan ışık yeşildir.En az etki eden ise kırmızı ve mavinin tonlarıdır.
Melatonin salgılandığı süre boyunca tamir mekanizmaları devreye girer.Gün boyu oluşan stres ve dış etkenlerin vücudu kötü etkilemesi sonucunda vücut hasar görür ama karanlıkta melatoninin devreye girmesiyle birlikte sistemlerin işleyişi düzenlenmeye hasar görmüş bölgeler tamir edilmeye başlar.
Melatonin hormonu aynı zamanda biyolojik saatin düzenlenmesinden sorumlu olan hormondur.Bütün vücut fonksiyonlarını gece düzene sokarak,diğer güne sağlıklı başlamada yardımcı olur.
Melatonin savunma sistemini güçlendirir.Bunu da büyük ölçüde stresin etkilerini azaltarak ve vücuttaki bağışıklıktan 1.derecede sorumlu mineral olan çinkonun seviyesini kanda artırarak yapar..Melatoninin bu iki etkisi aynı zamanda yaşlanmayı geciktirici özelliktedir.Çünkü bünye daha sağlam bir hale gelir.
Hatta balıklarımız rahatsızlandığında onların daha çabuk iyileşmesini sağlamak için ışık miktarını kısmalı ve normalden erken kapamalıyız ki melatonin miktarı daha da artsın.
Melatoninin kanserleşmeyi ve vücutta meydana gelen mutasyonları baskılayıcı nitelikte olduğu saptanmıştır.Hatta bu durum insanlarda körlere ait örneklerle de onaylanmaktadır.Körler gözüyle ışığı göremediği için diğer insanlara göre daha fazla melatonin salgılamaktadır ve araştırmalar göstermiştir ki körlerde kanser olma oranı çok çok düşüktür.
Uzun olarak nitelendirdiğimiz günlerde yani aydınlığın fazla olduğu günlerde melatonin miktarı azalmaktadır.Kısa günler gelmeden önce bir uzun gün periyodunun uygulanması,yani ışığın ona göre ayarlanması ile beraber kısa günlere gelindiğinde üreme içgüdülerinde bir artış olur.Işığın üreme üzerindeki etkisi ise böyle açıklanabilir.Birçok türün sonbahar aylarında yavrulaması da bu nedenledir.
Bahsedilenlerden de görüldüğü üzere ışık süresi ve periyodu büyük önem taşımaktadır ve balık sağlığıyla direk olarak ilişkilidir.Balıkların ışık görmesi gerekli olduğu kadar karanlıkta kalması da o derece önemlidir ve hormon seviyelerine direk olarak etki eder.
Yazar : Onur ŞAHİN
