Merhabalar;Arkadaşlar yaklaşık 1 yıldır üye olduğum bu forumda uzun zamandır yapmak isteyipte yapamadığım bir şeydi Malawi türlerinin üretimi hakkında makale yazmak.12 yıldır üretimde edindiğim tecrübeleri sizlerle paylaşmak istedim.
Malawi türlerinde üretimi anlatmak için öncelikle şu Malawi genellemesini biraz değiştirmek istiyorum.Bu sebeple Mbuna türleri ve Haplochromis türlerini aslında benzer olan ama aradaki farklılıkları belirterek anlatacağım.
1)MBUNA TÜRLERİ;Bu türün varyeteleri şunlardır.
a)Cynotilapia’lar.
b)Labidochromis’ler.
c)Labeotropheus’lar.
d)Pseudotropheus’lar.
e)Petrotilapia’lar.
f)Melanochromis’ler.
g) Metriaclima (Maylandia)’lar.
h)Tropheops’lar.
i)Genyachromis’ler.
k)Iodotropheus’lar.
l)Gephyrochromis’ler.
m)Cyahtochromis’ler.
Bu balıkların ortak adı kısaca Mbuna’dır.
2)Haplochromis’ler.Şimdide Haplochromis varyetelerini tanıyalım.
a)Aristochromis’ler.
b)Astatotilapia’lar.
c)Aulonocara’lar.
d)Buccochromis’ler.
e)Chelichromis’ler.
f)Chaumpsochromis’ler.
g)Chilothromis’ler.
h)Copadichromis’ler.
ı)Stigmathochromis’ler.
i)Ctenopharynx’ler.
j)Cyrtocara’lar.
k)Dimidiochromis’ler.
L)Diplotaxodon’lar.
m)Exochochromis’ler.
n)Fossorochromis’ler.
o)Hemitaeniochromis’ler.
ö)Sciaenochromis’ler.
p)Hemitilapia’lar.
r)Lethrinops’lar.
ş)Rhamphochromis’ler.
s)Mchenga’lar.
t)Mylochromis’ler.
u)Nimbochromis’ler.
ü)Nyassachromis’ler.
v)Otopharynx’ler.
y)Placidochromis’ler.
z)Protamelas’lar.
q)Taeniochromis’ler.
Görüldüğü gibi Haplochromis genel adı ile toplanan Malavilerin daha fazla türü vardır.
Damızlık balık seçimi.
Malavi üretmek için herşeyden önce sağlıklı bir kolonimiz olması gerekir.Benim tavsiyem kesinlikle yavru alıp büyütmeniz yönünde olacaktır.Yavru iken alınıp beraber büyütülüp koloni yapılan balıklardan alınan verim,toplama koloniden asla alınamaz.Dişi erkek oranını Mbuna’larda (400 lt. lik bir akvaryumu örnek veriyorum)5 erkek,25-35arası, dişi gibi yapabilirsiniz.Oysa bu rakam Haplochromis’lerde türlere göre değişgenlik gösterebilir ama genelde 2 erkek,10-15 kadarda dişi olmalıdır.
Mbuna’larda sağlıklı bir koloni yapabilmek için(akvaryum büyüklüğüne göre değişecektir)25-50 tane arası yavru almanızı tavsiye ederim.Alacağınız 3-4 cm. boyundaki Mbuna yavruları uygun büyüklükteki bir akvaryumda zaten 3-6 ay arası bir zamanda damızlık hale gelecektir.Ortak yapılan yanlış bu balıkları damızlık altı boya geldiklerinde erkeklerini ayırıp dişileri erken yavru vermelerini engellemek için ayrı büyütmek olacaktır.Bu çok büyük bir hatadır.Asla damızlık yapacağınız balıkları bir birinden ayrı büyütmeyin.Bazı dişiler küçük boyda yavru verebilirler bu durum büyümelerini biraz engelleyebilir ama küçük boyda yavru veren dişileri yavrularını aldıktan sonra bir süre ayrı bir akvaryumda besleyip kondüsyon yükleyip aradaki açığı kapattırabilirsiniz.
Mbuna’lar genelde bol kayalı ve saklanma alanları bol olan akvaryumları severler.Doğal ortamlarını en yakın akvaryumu kopya etmek onların üreme iç güdülerini tetikleyecektir.
Haplochromis’lerde damızlık koloni yapabilmek için ise yine akvaryum büyüklüğüne uygun (bu oranı en kolay şu şekilde hesaplayabilirsiniz)Akvaryumunuzun hacminde kaç tane damızlık boyda balık yaşayabilir ise o rakamı 2 ile çarpın.Örnek 300 lt. de 10 tane yunus üretebilirsiniz ama bu balıkları yavru alıp büyütecekseniz 20-25 tane almanız yeterli olacaktır.Haplochromis’ler genelde iri ırk Malavi türleridir.Erkekleri dişilere karşı çok acımasız olurlar.Yavru aldığınız balıklar büyürken damızlık altı boya geldiklerinde her zaman en baskın olan erkeği alfa erkek yapmanızda fayda vardır.Alfa erkekler genelde diğer erkeklerden daha fazla dişileri hırpalarlar ama en baskın erkek her zaman en iyi üreme faaliyetleri gösteren erkek olur.Haplochromis’ler mbuna’ların aksine yüzme alanları bol olan akvaryumlardan hoşlanırlar.Bazı istisna durumlar hariç bu türün damızlık akvaryumlarında kayanın az miktarda olması yeterlidir.
Balıklar damızlık boya geldikten sonra yapılacaklar.
Mbuna veya Haplochromis türlerinden olan Malavileriniz damızlık boya geldiler ve yavru vermeye başladılar diyelim.
Bu konudada yapılan en büyük yanlış dişilerin yumurta tutma tecrübelerini arttırmasını beklemeden,ilk yumurtalarının ağzından alınmasıdır.Tecrübesiz anneler mutlaka ilk 4-5. kuluçka dönemlerinde erken kusturulmamalıdır,hatta hiç kusturulmamalıdır.Bu durumda annenin ana akvaryumda kalması en uygun olanıdır.Eğer erkek çok fazla rahatsız etmiyorsa dişi mutlaka ana akvaryumda kalmalıdır.Kuluçka dönemi sıcaklıkla orantılı olarak 15 ila 25 gün arasında sürer.Mbuna anneleri yumurtalarına Haplochromis annelerinden daha sadıktırlar.Ağzı dolu iken ayırdığınız anne eğer mbuna türü ise yaklaşık 25 gün süre ile yavrularını bırakmaz ama haplochromis anneleri ağızlarındaki yavruların keselerinin kaybolduğunu anladıkları anda bırakırlar.
Birde yumurta tutmayan sürekli atan veya yiyen dişiler vardır.Eğer koloni yavru iken alınıp beraber büyütüldüyse bu durumla pek karşılaşmazsınız ama koloni toplama ise bu durumla sık sık karşılacaksınız demektir.Bu durumda pek etik olmasada yumurtalarını yiyen anneyi kuluçka dönemi boyunca aç bırakmak bazen sorunu çözüyor.
Diyelimki anne yavrularını bıraktı (kusturdunuz veya kendisi yavrulukta bıraktı)bu durumda dişiyi hemen ana akvaryuma atmamalısınız.Kuluçka dönemi boyunca aç kalmış olan anne güçten düşeceği için ana akvaryumda diğer balıklar tarafından hırpalanabilir.Dişiyi ayrı bir akvaryumda 1 hafta süre boyunca sıkı şekilde beslemeniz hem kısa dönemde yeniden yumurta almasına,hemde diğer balıklar tarafından hırpalanmamasına sebep olur.Ağzı dolu iken yem yiyebilen bazı dişiler vardırki onlara bu uygulamayı yapmanıza hiç gerek yok.Eğer dişi balığınız ağzı dolu iken yem yiyorsa şaşırmayın çok şanslısınız,çünki bu dişiler diğer dişilerden çok daha çabuk ve fazla sayıda yumurta verirler.
Damızlık akvaryumları nasıl olmalıdır.
Yukarıdada kısaca anlattığım gibi mbuna’lar bol kayalıklı ve saklanma alanları olan akvaryumları severken,Haplochromis’ler daha çok açık alanları ve bol yüzme alanları olan akvaryumları severler.
Her zaman tartışılmıştır ve bence kesin bir sonuç çıkmamıştır,damızlık akvaryumlarında kum ve kaya olmalımıdır,olmamalımıdır?
Ben damızlık akvaryumlarında kum ve kaya kullanıyorum,hatta yaprak,yaşayan kaya,venüstüs gibi bazı iri ırk malavilerin damızlık akvaryumlarında bol bol kaya ekledim.Bu türlerde (genelde haplochromis’lerin çoğunda)anormal kavgalar vardır.Erkekler bir biri ile,dişilerde bir birleri ile devamlı sürtüşürler.Bu soruna engel olmak için kayalık alanlar oluşturursanız,burada saklanacak ağzı dolu dişiler bu atışmalardan en az zarar ile kurtulabilirler.Şimdi diyebilirsiniz ”Damızlık akvaryumuna kum ve kaya koymasak yavru alamazmıyız”tabiki alabilirsiniz ama dediğim gibi bana doğru gelen yöntem kum ve kayanın olmasıdır.
Damızlık akvaryumlarında su kalitesini ne kadar yüksek tutarsanız üremede o oranda fazla olacaktır.Eğer Malavilerde karma üretim yapacaksanız,aynı akvaryuma bir biri ile yakın varyeteler koymayınız.Örnek vermek gerekirse;Aynı akvaryuma red rubin ile sarı imparator koymanız bu iki türün melezlenmesine sebep olabilir.
Şimdi size bir tüyo;Diyelimki uygun koloniyi kurdunuz,fakat balıklar bir türlü üreme faaliyetleri göstermiyorlar.Bu durumda dişileri gözlemleyin,eğer dişiler tüpçük çıkarıp hazır olduklarını belli ediyorlarsa sorun büyük ihtimalle erkektedir.Eğer tüm şartlar uygun olduğu halde yinede üreme yoksa,bu koloninin yanına hızlı üreyen bir çift balık atmanız sorunu düzeltecektir.Malavi dişileri senenin belli bölümünde üreme faaliyetlerine ara verip kendilerini bir süre dinlendirirler.Bu dönemde balıklarınıza bolca kondüsyon yükleyip bu süreyi minimuma indirebilirsiniz.
Yapılan bir diğer önemli yanlışta damızlık balıkların akvaryumlarında yapacağınız değişikliklerdir.Damızlık balıkların akvaryumlarında mümkün olduğu kadar değişiklik yapmayın,asla balıkları farklı akvaryuma almayın,bu hatayı ben yaptım ve yunus kolonim yaklaşık 4 ay yavru vermediler.
Şimdi buraya kadar damızlık balıkları nasıl seçeceğimizi ve neleri yapıp, neleri yapmamamız gerektiğini anlatabilmişimdir.
Malawi yavrularını büyütme.
Malawi yavruları anne ağzında kusturulduktan sonra eğer keseleri varsa serbest yüzebilecekleri hale gelene kadar (yaklaşık 1 hafta)ufak bir tasta bekletilmelidir.Serbest yüzebilen yavrular uygun büyüklükte akvaryumda bir arada büyütülebilir.
Burada dikkat etmemiz gereken şey,iri ırklarla mbuna yavrularını aynı akvaryumda büyütecek isek mutlaka sık sık boylama yapmamız gerekir.Boyları bir birlerine yakın olursa yavruların gelişmesi bir o kadar daha hızlı olacaktır.
Örnek vermek gerekirse nisbeten daha yavaş büyüyen sarı prenses yavruları ile çok hızlı büyüyen yaşayan kaya yavrularını bir arada büyütmenizi tavsiye etmem.Keseleri kaybolduktan sonra bir araya koyacağınız yavrular en fazla 15 gün içinde doğmuş olmalıdır.Yavruların büyümesi aşamasındada en az ayda bir defa boylanması gerekir.Hızlı büyüyen yavrular diğerlerinin gelişimine engel olacaktır.Yavrularda yanık kalmanın (gelişememenin)en büyük sebebi boylanmadan irili ufaklı bir arada büyütülen yavrulardır.
Bazı malavi türü yavrularıda vardırki karışık ortamda zor büyürler.Bunlara örnek olarak kral ve yaprak yavrularını söyleyebilirim.Bu iki türünde yavruları son derece hassastır.Diğer türlerle birlikte büyütmemenizi tavsiye ederim.
Şimdi de yavruları nasıl beslememiz gerektiğinden bahsedelim.
Malavi yavruları için ilk 15-20 gün çok önemlidir,bu dönemde artemia ile beslenen ve büyümeye başlayan yavrular çok daha hızlı büyürler.Yavru büyütmede bir diğer önemli faktörde sudur.Su değişimini ihmal etmemek gerekir.Sık sık yapacağımız su değişimleri yavruların büyümesinde önemli rol oynar.İlk 20 günden sonra artemia dışında farklı markaların yavru yemlerindende verebiliriz.Dikkat etmemiz gereken şey,sık sık ama azar azar yemlemek olmalıdır.
Makale fotoğraflarında benden yardımlarını esirgemeyen Doğan (Jacobsen)Kardeşime teşekkür ederim.
Yazar: Ü. Uğur Tunç
