Pek çok makalede iyi bir akvaryumun nasıl olması gerektiği, kurulumda ve bakımı devam ettirmede ne gibi şeylere dikkat edilmesi gerektiğinden bahsettik. Ne yazık ki akvaryumun nasıl olmasını gerektiğini; genellikle akvaryumumuzda sorunlar başladıktan sonra başladığımız araştırmalar neticesinde öğreniyoruz. Eğer bu döneme kadar canlıları yitirmişsek baştan nasıl akvaryum kurulur diye okuyup başlayabiliriz. Eğer hala elimizde durumu kötüye giden, bir türlü düzelmeyen akvaryumlar varsa bu durumda 0’dan başlamak yerine daha zor bir görev alıp eksiden başlamamız gerekecek.
Problemli akvaryumunuz varsa ilk işiniz bu cümlenin sonuna geldiğinizde gidip evdeki akvaryumun 1/3’lük hacmine yakın bir kaba su doldurup içine hava taşı atmaktır. Atıp geldiyseniz şimdi tekrar devam ediyoruz. Su dinlendirmedeki amaç Akvaryum Serüvenine İlk adım makalesinde de okuyabileceğiniz üzere sudaki kloru almaktır. Suyu dinlendirirken suyun öylece durması daha sakin ortamda daha iyi dinlendiği anlamına gelmez. Olabildiğince hareketli, tercihen hava taşı sarkıtılmış bir ortamda çok daha rahat kloru uçurabiliriz.
Akvaryumdaki balıklar teker teker ölüyorsa bunun nedeni büyük ihtimalle hastalık, toplu ölümler yaşanıyor ise, veya hepsi su üstüne çıkıp oksijen açlığı yaşıyorsa nedeni büyük olasılıkla zehirlenmedir. Genellikle kötü su şartlarından ötürü kolay üreyip, balıkların zayıflamış bünyelerine çabuk giren bakteriler enfeksiyona sebep olup balığı öldürürler. Bağışıklık sistemi iyi olan balıklar daha iyi dayanırken zayıf olanlardan başlamak üzere balıklar sıra sıra veya küçük guruplar halinde ölmeye başlarlar. İleriki safhalarda durum kötüleştikçe toplu ölümler de gözlenir.
Sayısız bakteri türü sayısız hastalığa sebep olabilir. Hasta olan balıkları kurtarmaktan daha çok amacımız şartları düzeltmek olmalı. İlk iş olarak en az 5-6 saat havalandırdığımız suyumuzu akvaryumun 1/3’ünü boşaltıp akvaryuma koyacağız.
Eğer ilaç kullanıldıysa ki mavi ilaç kullanılma olasılığı yüksek, durum daha karışık demektir. Akvaryumları bu kötü hale sürükleyen en büyük 2 etken yem ve ilaçtır. Akvaryum Serüvenine İlk Adım makalesinde anlatılan azot döngüsünü bozan şey ilaç, yarattığı boşlukta oluşacak amonyağın balıktan çıkmasına neden olacak şey ise yemdir. Eğer tecrübeli değilseniz, elinizde klorsuz büyük su kaynakları yok da tam su değişimi yapamıyorsanız yararlı bakterileri zarar görmüş problemli akvaryumlarda yemleme yapmayınız. Koloniyi önce su değişimi, ardından aktif karbon ardından bakteri kültürü ile 3-4 günde kurmanız mümkün. Bu sürede balıklar açlıktan ölmez. Soğukkanlı hayvanlar oldukları için bazal metabolizmaları düşüktür.
Detaylı olarak prosedürü gözden geçirelim:
İlk iş akvaryumda kullandığımız kimyasal ve ilaçları bir yere koyuyoruz. Bunlardan işimizi görebilecek su düzenleyici, bakteri kültürü ve antitoksik (toksik madde bağlayıcı) maddelerdir. Bu maddeler varsa bir kenara koyup, mantar, beyaz benek ilacı, mavi ilaç vb. diğerlerini uzaklaştırıyoruz.
Dinlendirdiğimiz suyla değişim yapıyoruz. Suyumuz kalitesiz olduğu için tamamını da değiştirebiliriz ancak balıkları yeni su şokuna sokmamak için bunu 1/3 oranında yapmak daha iyi olacaktır. Eğer aşırı bir zehirlenme görülüyorsa Suyun tamamı da klorsuz su ile değiştirlebilir. Suyu klordan arındırmak çok önemli, bunu klor giderici (su düzenleyici) ile de yapabilirsiniz. Eğer suda klor kalırsa akvaryuma dökünce kloramin oluşacak ve balıklar yine su üstüne çıkıp nefes almaya başlayacak, ardından hastalıklar baş gösterecektir. Lütfen sabır ile kloru uçurun.
Eğer toksik madde bağlayıcılar varsa çok kısa sürede zehirlenmenin önüne geçecekleridir. Acil durumlar için bulundurulması işe yarayacaktır.
Akvaryuma hava taşı, iç motor vb. ile balıkları rahatsız etmeyecek kadar çok hava veriniz.
Ardından akvaryumda kalan ilaç kalıntıları için aktif karbon kullanın. Aktif karbonu dış filtreye, iç filtreye, şelale filtreye, akıntının güçlü olduğu her yere duruma göre serbest veya file içerisinde koyabilirsiniz.
Suyumuzu temizledikten sonra yararlı bakteri kültürü ekleyip sistemi hızlandıralım. Bu süreçte artık zehirlenmeden balık kaybetmeyeceğiz ancak hastalıktan ölümler devam edebilir. Hasta balıkları mümkünse sudan ayırıp, gerekli hastalığa göre ilaçlamayı ayrı bir tankta yapıp, morali bozmadan prosedüre devam edilmelidir. İlaçlama çok çok zorda kalınmadıkça ana tanka uygulanmamalı, uygulanırsa da bu prosedür baştan uygulanmadan yem atılmamalıdır.
3. gün bakteriler kuma, süngere ve substrata oturmaya ve işlev görmeye başlar. Az az yemleme yapılmalıdır. Fazla yemleme yine işi bozacak, sistemi zorlayacaktır. Balıklar kadar akvaryumdaki yararlı bakteriler de amonyağı sevmez amonyak arttıkça bakteri kolonisi zarar görür, zarar gördükçe daha az amonyağı zararsız hale getirir ve hızlı bir çöküş başlar.
Akvaryum oturduktan sonra gerekli bakım Akvaryum Serüvenine İlk Adım makalesindeki gibi yapılabilir. Durumun ağırlığına göre tüm balıklar kaybedilebilir. Moral bozulmamalı en azından tekrar balık alınıdığında bu can sıkıcı tablonun tekrarlanmayacağı bilinmelidir.
Son olarak iyi bir akvaryuma sahip olmak kadar iyi balık almak da önemlidir. Akvaryumcuya gittiğinizde hoşunuza giden balıkları gözünüze kestirin. Haftaya satılmamış ve yaşıyorlarsa alın. Asla gittiğiniz gün balığı almayın, çok sağlıklı görünen balıklar bir günde enfeksiyon belirtileri gösterebiliyor. Büyük mutlulukların arkasında olan küçük şeylere bir örnek de, büyük sağlıklı akvaryumların arkasındaki küçük karantina tanklarıdır.
Yazan: Refet Ali YALÇIN
