Yazan: Robert Fenner
Çeviren: Serkan Aydın
Hobimizde; zaman geçtikçe yeni şehir efsanelerinin türediğini görüyorum. Bunların içinde benim favorim, aynı zamanda da en çok rahatsız olduğum; sentetik deniz suyu kullanımına karşı “gerçek” deniz suyu kullanımı konusudur. Burada, “Wond Water”, “Magic Ocean” ve diğer şeker bazlı; iyon içeriği arttırılmadan kütlesel çekimi arttırılan (tuzlu su ve tatlı su canlılarının bir arada başarılı şekilde yaşatılacağı varsayılan) karışımların, yasal içerik formüllerinden yola çıktım. Bu konuda sepet sistemiyle su sertliği derecelendirme formüllerini tartışmayacağım. Ancak benim karşı çıktığım nokta “doğal” deniz suyu tedarikçilerinin iddialarıdır. Dünyanın, okyanuslara kolay erişilebilen bölgelerinde, tuzlu su akvaristlerinin karşısına “doğal su” ve “tuzlu su karışımları” kullanmak gibi seçenekler çıktığı için bu tartışmalar akvaristler arasında da alevlenmektedir. Şüphesiz ki; her iki alternatifin de lehinde ve aleyhinde geçerli tartışmalar yapılmaktadır.
Ekonomi:
Ne miktarda satın aldığınıza da bağlı olarak iyi karışımların galon başı parekende satış fiyatı 30-40 Cent* ve üstündedir. “Gerçek” okyanus suyunun, parekende satış fiyatı üzerinden size maliyeti ise; galon başına 1-2 Dolar, zaman kaybı, uygun filtrasyon ve nakliye masrafıdır.
Uyum:
Suyun fiyatından çok daha önemli olan konu, tuzlu su yaşamına uygunluğudur. Hazır karışımların büyük bir bölümü; uzun sürelerde, tuzlu su hayatını güçlendirici etki yaratırlar. Bu karışımlar kullanılmaya başlandığı ilk günden bu güne, bilimsel çalışmalarda, halka açık su parklarında ve kişisel akvaryumlarda büyük bir başarı göstermiştir. Piyasada bulabileceğiniz en iyi karışımlar omurgasızların ve balıkların bir arada yaşadığı akvaryumlara dışarıdan her hangi bir ekleme gerektirmeden kullanılabilmektedir.
Bu karışımlar ph ve su sertliği açısından kontrol edilmiş, gerekliyse eklenen katkılarla, deniz canlıları için gerekli olan optimum seviyeye getirilmiştir.
Bakım:
Gerçek deniz suyu hakkındaki olumsuz eleştirilerin içinde en önemli olanı; kullanım süresinin biyolojik ve kimyasal açıdan çok daha az olmasıdır. Şu bir gerçektir ki, tankınızın boyutlarına, dekorasyonuna ve filtrasyonuna bağlı olarak doğal su kullanımında, su değişimiyle daha çok uğraşmanız gerekir. Yine bu şartlara bağlı olarak en az ayda bir kez suyun %5-10-20 sinin değiştirilmesi önerilir. Aslında tüm hazır karışımların kullanımında da bu kadar sık su değişmi tavsiye edilir. Ancak, karışımları kullanmak, tuzlu suya göre daha çok şansınızı zorlamaya fırsat verir.
Gerçek deniz suyu konusunda iyi-kötü değerlendirilmesi yapılırken karşımıza çıkan bir diğer nokta, bu suyla gelen mikro ya da makro boyutundaki istenmeyen canlılardır. Su her ne kadar tortu filtrasyonu, UV filtrasyonu, Ozonlama gibi bir çok işlemden geçirilse de istenmeyen bir çok canlı rahatlıkla hayatını sürdrebilir. Bu durumda en yapmak gerekir?
1- Su bir kaç hafta karanlık bir ortamda bekletilir.
2- Su çeşitli kimyasallar, tuzlar ve klor gibi maddelerle dezefenkte edildikten sonra, bu kez dezenfektanların balıklarımıza zarar vermemesi için ikinci bir işleme tabi tutulur.
3- Dert etmeyin! Suyun geldiği kaynağı düşünün. Bir çok üretici ve akvarist bu suyu içindeki istenmeyen organizmalarla beraber akvaryumuna koyar!
Ben kişisel olarak 3. maddeyi uygun bulmuyorum. Okaynuslardan elde edilen su, mutlaka karantina altında şartları iyileştirilerek kulanılmalıdır.
Bir miktar riski üstlenip, doğal deniz suyunu akvaryumun kurulumundan itibaren kullanmak konusu da tartışılmalıdır. Doğal deniz suyunun lehine tartışma yürütenler, bu su kullanılarak akvaryumdaki biyolojik ve kimyasal azot döngüsünün çok daha rahat sağlandığını belirtmekteler.. Doğal deniz suyunun kulanımının bir diğer getirisi ise balıkların ihtiyaç duyduğu alg, çürükçül gibi diğer mikroorganizmaların yapay tohumlama yerine doğal olarak suda bulunmasıdır. Doğal deniz suyuyla gelen küçük yaratıkların bir bölümü zararlıdır. Diğer bir bölümü ise ya yararlıdır ya da zararlıların yok edilmesini kolaylaştırır.
Doğal deniz suyu kullanıldığında, ph ve sertlik fırlamaları açısından kontrol edilmeli ve riskli bir durum için ph ve setlik düzenleyen kimyasallar sürekli el altında bulundurulmalıdır. Doğal deniz suyu; özellikle de sahillerden uzaktaki kaynaklardan elde edilenler çok kısa bir süre içerisinde ph ve sertlik fırlamalarını tamponlama özeliklerini kaybeder. (yaklaşık 1 gün içinde) Yapay (Sentetik) kelimesi bize; uygun, “ortalama” bir deniz suyu hayatını destekleme amacına hizmet eden ve her ihtiyaç duyuluğunda hemen hazır hale getirilebilen bir suyu ifade eder…
Aksi iddialara rağmen; önceden hazırlanmış ve havalandırılmış, modern, sentetik, tuz karışımlarının; çok küçük sakıncalarının yanında bir çok önemli faydası vardır. Bizim kuruluşumuz, bir çok perakendeci ile birlikte; senelerdir bu karışımları hiç bir sorun çıkarmadan binlerce akvaryumun hem kurulumunda hem de su değişiminde kullanmıştır. Eğer su dünyası bu kadar zıtlaşma ve uzlaşmaya şahit olmasaydı siz de seçiminizi bu yönde yapmakta zorluk çekmezdiniz.
İzlenimler:
Kavgacı davranılarak ve tartışılmakta olan konu saptırılarak akvaristler etkilenmeye çalışılmakta ve kafaları karıştırılmaktadır. Edmund Mowka (1979, 1980) konuyu kısa ve kolay anlaşılır bir şekilde ele almıştır. Konunun uzunu-kısası şu şekildedir :
1) Sadece bu! Geçici bir materyal. Ya kötü ya da zayıf biyolojik sonuç.
2) Kapalı sistemlerde fiziksel biyolojik ve/veya kimyasal kayıplar.
3) Faydalı yönlerin tümü yiyecek ve beslenme kaynaklarından türetilmiştir. Suyla bir alakası yoktur.
4) Gerçek deniz suyu da kullanılsa, yapay karışımlar da kullanılsa, bol miktarda alg ve omurgasız eklenen kayalık sistemlerde mutlaka kimyasal maddeler kulanılarak düzenlemeye ihtiyaç vardır.
5) Özetle, yapay su kullanımına karşın doğal su kullanımı tartışmalarında bu izlenimler açısından geçerli bir tartışma yapılamamaktadır.
Sonuç:
Elbetteki tüm konu bunlardan ibaret değildir. Ancak konuyu biraz olsun aydınlatacağını düşünüyorum. Eğer çok büyük kütlelerde su ile uğraşmıyorsanız ve kendinizi suyun filtrasyonu zararlı yaratıklar ve bakterilerden temizlenmesi, uygun şartların sağlanmasına adamadıysanız, hazır karışımları kullanın! Yapay su; daha uygun, toplam maliyette daha hesaplı, fiziksel müdehalesi daha kolay, daha uzun süreli ve daha güvenli bir yoldur ve işe yarar!
Bazıları “doğal bir yaşam” için “doğal deniz suyu”nun daha yararlı olacağını öne sürmekte; belki de kendi tankalarını okyanusun küçük bir kopyası olarak görmektedirler. Ama malesef bir çok sistem bu yüzden kanalizasyon çukurlarına dönmektedir. Yapay bir ortamda, yapay deniz suyunun kulanılması için dert edecek hiç birşey yoktur.
Kaynak:
Anon. 1974. Seawater. Aquarium Digest International. 2 (4) 1974.
Carlson, J. 1988. Seawater: What Every Marine Aquarist Should Know About This Fluid. Marine Fish Monthly. 3 (4) 1988.
Dawes, J. 1989. The Salt Connection. Seascope. Volume 7, Spring
Fenner, B. 1989. Frequent Partial Water Changes. FAMA April 1989.
Mowka, E. 1979. Essential Chemical Elements. FAMA. April, 1979.
Mowka, E. 1980. A Fresh Look At Salt Water. FAMA. June, 1980.
Segedi, R. & Kelley, W. 1971. A New Formula for Artificial Sea Water. Marine Aquarist. 2 (8). 1971.
Spencer, G. 1974. Advantages of Unnatural Water! Marine Aquarist Magazine 5 (1). 1974.
-Bu makale İngilizce aslından çeviridir.
