Tuzlu Su Akvaryumu nasıl olmalı
Tuzlu su akvaryumu sistemi uzun vadede sorun çıkartmadan başarılı şekilde çalışabilecek yapıya sahip olmalı.
Kurduğumuz deniz akvaryumlarında canlıların sağlıklı olarak yaşayabilecekleri ortamı yaratabilmenin püf noktalarını kabaca şöyle açıklayabiliriz;
Akvaryum camlarının Sağlam yapıştırılmış olması ve yeterli çapta iniş borularının kullanılması,
kaliteli tuz,(kalsyum ve minerallerin yüksek olması- fosfat içermemesi)
kaliteli su,(ağır metallerin bulunmaması, revers-osmos arıtılmış su veya damacana içme suyu)
100 litreye ortalama 10-17kg kaliteli canlı kaya yeterli
aydınlatma,(8000-12000 kelvin canlıların ihtiyaç duyduğu spectruma sahip, led olabilir)
güçlü iç akıntı ve filtre sirkülasyonu (güçlü kinetik enerji)
ıslak kuru mekanik ve bioball filtre kulesi( suyu parçalayıp oksijen kazandırır- bünyesinde oluşan faydalı bakteriler yardımıyla sudaki amonyum nitratın ayrıştırır)
uv filtre(steril filtre) ve protein toplayıcı (organik filtre) cihazlarının etkili çalışması (uv nin içinden geçen su miktarı çok hızlı olur ise işlevini yapmaz. Protein toplayıcının boyutundan ziyade kapasitesi ve ayarı önemlidir)
kum mercan veya aragonit olmalıdır suyun kalsiyum seviyesini dengeler, kum miktarı çok olur ise nitrat problemi yaratır, eğer kum seviyesi yüksek istenir ise 10 cm kalınlığında tabaka yapılarak kumun altına delikli boru sistemi döşenip jaubert sistemi yapılmalıdır.
Biyolojik dengenin uzun yıllar doğayı taklit edebilmesi için Tüm ekipmanların işlevini düzgün yapması gerekir, zira hesaplamalar ve sistem kurulumunda yapılabilecek hatalar bir müddet sonra hobinin eziyete dönüşmesine neden olabilir. Bu nedenle kurulum aşamasında profesyonel destek alınması tavsiye edilir
KUM (ARAGONİT)
Yapıları kalsiyum ve karbonatdan oluşmaktadır. İçeriği sayesinde deniz akvaryumlarında önemli bir unsur olan ph ı tamponlar. Akvaryumda canlı kayalarda olduğu gibi aerobik ve anaerobik bakteriler için alan oluşturur. Aragonit kumlar dışında “canlı aragonit kum” ile adlandırılan kumlar kullanıldığında, akvaryumdaki biyolojik döngü dahada hızlı bir şekilde gerçekleşir. Kum seçimi yaparken iri taneli olanlardan kaçınılmalıdır
CANLI KAYA
Oluşumları ölü mercan iskeletleri ve kumlardandır. Yapıları gereği aerobik ve anaerobik bakteriler barındırırlar. Deniz akvaryumlarına görsel bir güzellik katmalarının yanında, barındırdıkları bakteriler sayesinde filtrelemeye önemli derecede yardımcı olurlar (nitrifikasyon (amonyak>nitrit>nitrat) , denitrifikasyon (nitrat> nitrojen)). Satın alınırken hafif, bol gözenekli ve temiz olmasına dikkat edilmelidir. Alınması gereken kaya miktarı akvaryumun litresine göre belirlenir.
SENTETİK DENİZ TUZU VE SU HAZIRLANMASI
Sentetik deniz tuzları, tatlı suyu, deniz akvaryumlarına uygun hale getirmek için kullanılır. Bu suyu hazırlamada tuz dışında; tuz ölçer veya refraktometre, sirkülasyon motoru, termometre ve suyu hazırlamak için kullanılacak uygun bir kap gereklidir.
Örnek Su Hazırlama
10 lt bir su hazırlanması gerektiğini düşünürsek;
Kaba, uygun değerlere sahip 10 lt su eklenir. (Kullanılacak su reverse osmosis çıkışlı yada uygun değerlere sahip damacana su olmalıdır.)
Kabın içerisine sirkulasyon motoru eklenir ve çalıştırılır.
Su mevsim şartlarına göre 25 dereceye sabitlenir.
Kabın içerisindeki suya litre başına ortalama 33 gram tuz ilave edilir.
Su ve tuzun karışmasının ardından (2 – 3 saat ), suyun tuzluluk derecesi ölçülür. Elde ettiğimiz değer 1025 (-/+ 1) olmalıdır.
Bu değer yakalanana kadar, almış olduğunuz değere göre tuz veya su ilavesi yapılmalıdır.
Not : Hazırlanan suyun akvaryumda uygulanan rutin testlerden geçirilmesi gereklidir. Örneğin; Akvaryumunuza yüksek oranda su değişimi uygulayacaksanız ve hazırladığınız su ile akvaryumunuzdaki suyun kh ve ph değerleri arasında ciddi farklar varsa, bu durum canlılarınızda probleme yol açabilir.
AKINTI MOTORLARI
Akıntı motorları deniz akvaryumlarında önemli bir rol üstlenmektedir. Akvaryuma yerleştirilirken, akvaryumun içerisinde “ölü nokta (akıntısız alan) ” kalmamasına dikkat edilmelidir. Akıntı motorları, suyun içerisindeki atıkların belli bir bölgede birikmesini ve kalmasını önlemek dışında, balık ve mercanların yaşamı için gerekli olan akıntınında akvaryum içerisinde oluşmasını sağlar. Akvaryum içerisindeki akıntı miktarı, beslediğiniz canlıların akıntı ihtiyacı ve akvaryum büyüklüğünüzle paralel olarak artar veya azalır.
SUMP
Sump, ana tanka bağlı olarak genellikle akvaryumların alt kısmında bulunmaktadır. Çalışma mantığı; akvaryuma açılan bir delikten veya oweflowbox adı verilen taşırma kutusundan gelen suyun, filtreleme, ısıtılma v.b. işlemlerini yaparak tekrar akvaryuma göndermesidir. Bu su akvaryuma “kafa motoru” denilen ve sumptaki suyun akvaryuma gönderilmesini sağlayan bir motor vasıtası ile ulaştırılır. Motor tercihi yapılırken güçlü bir motor seçilmelidir. Yaygın ve klasik olarak kullanılan sump dizaynında, su ilk olarak protein skimmer ın bulunduğu hazneye gelir. Ardından, ısıtıcı ve kullanılabilinecek ek filtre ekipmanlarının bulunduğu hazneden de taşarak, kafa motoru ile tekrar akvaryuma gönderilir. Sump, kullanılan filtre ve ısıtma/soğutma ekipmanlarını içerisinde barındırdığından, ana tankdaki görüntü kirliliğini büyük oranda aza indirir. Su yüzeyinden suyu aldığı için, anatankda oluşabilecek yağ tabakasını önler. İçerisine ek bir hazne yapılarak, tatlısu ekleme ünitesi, yedek tuzlusu ünitesi, akvaryuma eklenecek veya çıkarılacak balıklar için geçici bölüm ve buna benzer bölümler oluşturabilirsiniz. Su hacmi 100 lt üstü olan akvaryumlarda olması gereken bir ekipmandır.
- T5 armatür
- Metal halide
AYDINLATMA
Deniz akvaryumlarında özellikle mercanlar, yaşamlarını sürdürebilmek için ışığa ihtiyaç duyarlar. Bunun için sistemimizde denizlerdeki ışık kalitesini taklit etmeye çalışırız. Mercanların doğal hayatlarında yaşamlarını sürdürdükleri yerlere göre (sığ su, derin bölgeler) olması gereken kelvin değerinde ışıklandırma kullanılır. Renk sıcaklığı ile beraber, kullanılcak ışık şiddetide önemlidir. Deniz akvaryumlarında litre başına (ortalama) 1 – 1,5 watt gelecek şekilde hesap yapılarak ışık gücüne karar verilir. Sistemimizde sadece balık besliyor olsak bile, kullanacağımız ışık, uygun kelvin değerlerinde olmalıdır, aksi takdirde yosun sorunu ile karşılaşabiliriz. Hobiciler arasında tercih edilen en populer sistemler t5 ve Metal Halide lerdir. Yüksekliği 50 cm ve aşağısı olan akvaryumlarda T5 ler kullanılabilieceği gibi, daha yüksek akvaryumlarda Metal halideler tercih edilir. Gerek t5, gerekse metal lambalarda tercih edilecek kelvin değeri 10.000 k altında olmamalıdır. Günümüzde yeni teknoloji ile birlikte güçlü ve kaliteli led aydınlatmalar diğerlerinin yerini almaya başlamıştır
PROTEİN SKİMMER
Protein skimmer lar, deniz akvaryumunda en önemli görevi üstlenirler. Çalışma prensibi tuzlu suyun köpürmesidir. Sudaki organik moleküller, hava kabarcıklarına yapışırak, bu kabarcıklarla beraber sistemden uzaklaştırılır. Deniz akvaryumlarında nitrat döngüsünün, başlamadan bitirilmesini sağlar. Sump içerisinde kullanılebilidiği gibi, askı tipler sayesinde akvaryumdada kullanılmaktadır. Ekipman tercihi yapılırken üzerinde duruluması gereken bir malzemedir.
REFİGİUM
Refigium kullanılan sistemlerde, genelde sump un bir bölümü tercih edilir. Kurulum amacı; içerisinde bulunan alglerin, fotosentez yapmaları sonucu sistemdeki nitrat ve fosfatı tüketmeleridir. Işık yanma süresi mümkün olduğunca uzun tutulmalı ve sistemden gelecek suyun debisi düşük olmalıdır. İçerisinde yetişen alg lerde bozulma görüldüğünde derhal budama işlemi yapılmalıdır. Refigium podlarada iyi bir ev sahipliği yaptığından, canlı yeme ihtiyaç duyan balıkların besin ihtiyaçlarını kaşılamada da faydalıdır. Deniz akvaryumu sistemlerinin “olmazsa olmaz” larından değildir, fakat sisteme dahil olması akvaryumunuz açısından bir avantajdır.
Akvaryum Arka Fonu
Akvaryumunuzun arka fonunda eğer çıplak akvaryum camı bırakırsanız, duvarınızı, ve o aradan geçen kabloları görürsünüz. Bu ilk zamanlarda sorun olmayabilir. Fakat ileride kesinlikle gözünüze batacaktır. Arka fonu olan ve olmayan iki akvaryum arasındaki fark, aslında çok büyüktür. Arka fonlu akvaryumun, sadece göze hoş gelmesinin dışında faydaları da vardır. Cichlidler de, birçok diğer balık gibi, camın diğer tarafını görebilirler, ve orada olan bitene tepki verirler. Odada onları korkutan bir hareket olduğu anda, verecekleri ilk tepki, gördükleri en karanlık mağaraya girip saklanmak olacaktır. Fakat arka camından ışık alan bir akvaryumda, hiçbir yer yeterince karanlık olmayacaktır. Böyle bir akvaryumda, balıkların güvenli saklanma alanı olmayacaktır. Bu üzerlerinde stres yaratır. Doğal davranmayacakları gibi, sık tekrarlanırsa sağlıklarını bile kaybedebilirler.
Balıkların, olması gerektiği gibi bölge sahiplenmelerinin ve göz alıcı renklere sahip olmalarının şartlarından en önemlisi, kendilerini rahat hissetmeleridir, istedikleri anda karanlık ve güvenli bir mağaraya kaçabilme şanslarının bulunmasıdır. Karanlık saklanma alanları olmayan bir akvaryumda, bu balıklar en güzel renklerini göstermeyecekleri gibi, bölge sahiplenme ve üreme potansiyelleri de düşük olacaktır. Bu nedenlerle, akvaryumdaki arka fon, dekorasyonun en önemli parçasıdır.
Bunun için en kolay çözüm, arka cama, dışarıdan fon eklemektir. Akvaryumcularda artık çok çeşitli arka fon posterleri bulunmaktadır. Bunlardan, ya kuracağınız akvaryumdaki genel havayı yansıtacak, fotoğraflı olanlardan birini, yada mavi, lacivert, siyah gibi, isteğe göre değişen düz renklerde bir poster alabilirsiniz. Bunları arka cam ölçülerinize göre kesip, kolayca cama yapıştırabilirsiniz. Bunlar akvaryum camları için tasarlandıklarından, camla aralarında hiç hava kalmayacak şekilde monte edilebilirler. Böylece, uygulandıkları camda yansıma minimum düzeyde olacaktır.
Deniz Akvaryumu Kurulum Sonrası
Evet akvaryumunuzu ve gereken malzemeleri aldınız,heyecanla geldiniz.Eminim ki, bir an önce balıklarınızı akvaryumda görmek istiyorsunuz.Sabırsızlık had safhada..İşte en büyük hata.Tatlı su akvaryumları dahi aceleyi tolere edemezken böyle bir sistemi başarıyla yürütebilmenin bir numaralı kuralı:Sabır!
Hemen harekete geçmeyin.Muhtemelen o heyecanla bir şeyleri yanlış yaparsınız.Önce o güne kadar öğrendiklerinizi ( eğer notlar aldıysanız çok daha iyi) gözden geçirin.
Yapmanız gereken ilk şey sump’ı doğru bir şekilde doldurmak.İdeal filtrasyon için,taşırmadan gelen su önce su ile temas etmeyen elyafa,onun altında biyolojik süngere akmalı buradan da yağmurlama yaparak bioball’lara geçmeli.Elyaf ve sünger mutlaka suyun dışında olacak.Daha sonra mercan kırığından geçerek ikinci bölmeye geçecek.En kullanışlı yöntem burayı(eğer refugium yoksa) protein skimmer’a ayırmak.En son bölmenize de powrhead’inizi yerleştirip akvaryuma filtre edilmiş suyu geri basmak…Sump bir çok çeşidi olan bir sistem.O yüzden yukarıdaki önemli noktalara dikkat ederek sizin için en efektif yerleşimi ayarlayabilirsiniz.
Akvaryumunuzun dip malzemesini yerleştirin.Ve akvaryumunuza su doldurmaya başlayın. Deniz akvaryumunun en kritik kurulum anlarından biri.Akvaryuma dolduracağınız su reverse osmosis ile hazırlanmalı.Reverse osmosis şebeke suyunu saf suya dönüştüren bir su arıtma sistemi.Ancak normal su arıtma cihazlarından biraz farklı(bu konuya ayrıca değineceğim).Eğer r/o imkanınız yoksa ilk kurulumda damacana sulardan ya da turkuaz gibi işlenmiş sulardan doldurmanız daha sonra karşılaşacağınız kötü olaylardan sizi koruyacak.Suda masraftan kaçmak size tüm sistemi kaybettirebilir.(Şebeke suyunu akvaryumunda 3 gün kadar dinlendirip çeşitli su hazırlayıcılar ile de hazırlayanlar var ancak bu yine de riskli)
Suyunuzu doldurduktan sonra sirkülasyon ve akıntı sağlayacak motorlarınızı akvaryumun farklı noktalarına yerleştirin.Bu motorlar size kurulumda çok yardımcı olacak.
Akvaryumunuzu bu şekilde çalıştırarak sistemi kontrol edin.Daha sonra sistemi tekrar durdurun.
Sıra geldi tuz eklemeye.Evet litreye 33 gr. gibi bir uygulama var teoride.Ancak sizin zaten bir tuz ölçeriniz olmalı.Bu yüzden başlangıçta teoriye uyarak hesapladığınız tuz miktarını akvaryuma ekleyin.Tuzunuzu mümkün olduğunca hızlı çözünen,tortu bırakmayan tuzlardan seçin.Tuzu ekledikten sonra akvaryum içindeki akıntı pompalarını çalıştırın.Bu tuzun çözünmesini kolaylaştırır.
Akvaryumunuzu en az 24 saat bu şekilde çalıştırın.Bu arada sump içindeki su seviyesini de ayarlayın.(bu aşamada ps çalıştırmasanız da olur.Ancak özellikle yeni ps’lerin bir düzene oturup kuru köpük toplamaya başlaması zaman ve ayar gerektirdiğinden ne kadar erken çalışsa o kadar iyi)
24 saat veya daha fazla süre sonunda hidrometreniz ile tuz yoğunluğunu ölçün.Tavsiyem suda serbest yüzen bir tuz ölçer kullanmanızdır.Burdaki önemli nokta ise şu:Hidrometre 25 derece sıcaklık için ideal değerleri vermek üzere tasarlanmıştır.Daha yüksek veya düşük sıcaklıktaki ölçümler için çıkacak sonuçları öğrenin.Yoğunluk az ise ayrı bir kapta çözündüreceğiniz tuzu ekleyin,çok ise tatlı su ilave edin.
Sİstemi bu şekilde en az 3-4 gün çalıştırın.Akvaryumunuzda bazı bakterilerin var olmaya başlaması gerekiyor.Mekanik filtrasyonu sağlayan elyafların sık sık değişmesi gerekecek,bunu alışkanlık haline getirin.Bu süre sonunda özellikle amonyak ve nitrit testinizi yapın ve değerleri kaydedin.
Akvaryumunuza canlı kayalarınızı ekleme zamanı!
Akvaryumunuza canlı kayalarınızı eklemeye başlayın.En doğru taşıma yöntemi ile de getirseniz kayalarda bazı ölümler kaçınılmazdır.Önemli olan kayaların tam olarak kür edilmiş olması.Kayalarınızı zevkinize göre yerleştirin.Balık ağırlıklı bir akvaryumunuz olacaksa balıklar için geniş yüzme alanları bırakın;reef planlıyorsanız kayalarınızı yükselen bir kule gibi dizmeniz farklı canlılar için farklı ışık gereksinimini karşılayacaktır.
Canlı kayaları koyduktan sonra sisteminiz çalışmaya devam ederken amonyal,Nitrit testlerini bir kaç günlük aralıklarla yapın.Amonyak da mutlaka sıfır değerini görmelisiniz.Aksi halde kayalar sisteme alışmamış ve sistem henüz hazır değil demektir.amonyak sıfırlandığında nitrat yükseliyor demektir. testlerinizi yapıp ideal değerleri bulana kadar sabretmeniz gerekecek.Bu arada cycle denilen bu süreci hızlandırmak adına akvaryuma ilk canlılarınızı koyabilirsiniz.Tavsiyem bu canlıların temizlik ekibi denilen karidesler,hermitler gibi invert canlılar olması.Ardından dayanıklı ve küçük balıklardan damselleri en fazla bir iki tane ekleyerek biyolojik döngünün oturmasına katkı yapabilirsiniz.Nitrat ph değerlerinizi ölçmeyi ihmal etmeyin.nitrat yüksek ise kısmi su değişimi gerekecektir.
Testleriniz ideal değerleri göstermeye başladığında akvaryumunuz da yaşamaya başlamış demektir.Bu süreç bazen aylar sürebilir,sabırsızlık etmeyeceksiniz.
