Yazan: Brett Harrington
Çeviren: Umut GÜLENGÜMÜŞ
Piyasada zebra çiklit olarak satılan Archocentrus nigrofasciatus, en yaygın çiklitlerden biridir.
Archocentrus nigrofasciatus, Orta Amerika’nın güney bölümlerinden Kosta Rika’daki Pasifik girintisine, El Salvador’dan Guatemala’ya, Honduras’tan Nikaragua ve Panama’ya kadar yayılan doğal habitatında nispeten başarılı bir çiklittir. Tercih ettiği yaşam alanları kayalık tabana sahip çaylar ve dağ akıntılarıdır. A. nigrofasciatus’un ve aslında Archocentrus altcinsinde yer alan tüm türlerin sahip olduğu ilginç adaptasyonlardan biri sırt ve anüs yüzgeçlerinde diğer Orta Amerika çiklitlerinden daha fazla diken bulundurmalarıdır. Bunun, sığ ve berrak su habitatlarında avcı kuşlara karşı koruma amaçlı olduğu düşünülmektedir.
A. nigrofasciatus’un temel bakımını ele alırsak, her ne kadar bazı tecrübeli üreticiler onları daha küçük akvaryumlarda başarılı bir şekilde barındırmış olsa da, bir çiftin en azından 75cm’lik bir akvaryumda barındırılması gerektiğini düşünüyoruz. Zebra çiklitler, inanılmaz derecede dayanıklı ve uyum sağlayabilen balıklardır; ki bu da bu türün neden birçok acemi akvarist tarafından başarılı bir şekilde bakıldığının bir açıklaması olabilir. 6.5’tan 8.5’e kadar olan ph düzeylerine, 18’den 30’a kadar olan sıcaklık derecelerine dayanabilirler. Bu balıklar, dişiler tipik olarak daha küçük olmak üzere, 15cm’e kadar ulaşabilirler.
Kendi doğal görünümlerinde, koyu olan renk bantlar halinde olmak üzere, gri/mavi renklere sahiptirler. Yanları boyunca sırt ve anüs yüzgeçlerine kadar uzanan yedi siyah bant taşırlar. Ayrıca solungaç kapaklarının üst bölümünde karakteristik bir siyah nokta bulunur. Diğer insan üretimi renk çeşitleri 1960’ların başlarında oluşturulmuş pembe, ve daha güncel olan Albino ve “Calico”yu kapsar.
A. nigrofasciatus’un doğadaki diyeti oldukça çeşitlidir; ama daha çok omurgasızlardan ve taşlık alanlardan topladığı böcek larvalarından, ve ek olarak mevcut ise algden oluşur. Akvaryumda ise, hemen her şeyi yiyeceklerini rahatlıkla söyleyebiliriz. Önerimiz kaliteli çiklit pelletleri, pul yem, mysis karidesi, tuzlu su karidesi ve kril içeren bir diyettir. Oburluğa yatkındırlar, bu yüzden onları aşırı beslememeye dikkat edin, yoksa sağlıkları direk olarak veya akvaryumda oluşan aşırı kirlilik nedeniyle dolaylı olarak darbe alabilir.
Zebralarda yumurtlama kum altında veya ortalama 30cm çapındaki taşların arasında kazılan yumurtlama bölgelerinde gerçekleşir. Akvaryum içinde yumurtlama alanı konusunda fazla seçici değildirler, buna rağmen bazı üreticilerin ters çevirilmiş saksılar, plastik borular veya taşlar kullandığını biliyorum. Hatta onları cama yumurta bırakırken bile gördüm. Devam etmeden önce vurgulamalıyım ki bu balık gelmiş geçmiş üretilmesi en kolay balıklardan biridir. Diğer birçok çiklitin tersine, eş tutmaları zor değildir, ve eş tuttukları zaman üreyecekleri kesindir. Tipik olarak her ay yumurtlama başına 40-150 yumurta bırakacak şekilde üreyebilirler. Daha genç ve küçük balıklar daha az yumurtlar, büyüdükleri zaman ise yumurta adedi artar. Yumurtlama sonrası yumurtalar 3-4 günde çatlar. Bazı ebeveynler bebeklerini sürekli olarak kendi kazdıkları bir çukurdan diğerine taşıyacaklardır, ki bu onların davranışlarını izlemeyi daha eğlenceli kılar. Bu “küçük kıpırdayanlar” takip eden 5-6 günde keselerini tüketeceklerdir. Ardından serbest yüzmeye ve yiyecek aramaya başlarlar. Yavru gelişimi ve sağlığı yavruları yumurtadan yeni çıkmış artemiayla veya donmuş artemiayla besleyerek güçlendirilebilir. Lakin toz halinde pul yemle de yaşayabileceklerdir.
İnsanların A. nigrofasciatus hakkında sıkça sorulan bir soru neyle birlikte beslenmeleri gerektiğidir. Çok yaygaracı bir balık olan bu çiklit, kendini savunmayı ve kendinden çok daha büyük balıkları alt etmeyi çok iyi becerir. Eğer bir üreme çiftini temin edebilecek kadar şanslıysanız bunu çok daha iyi gözleyebilirsiniz. Onlarla ne besleyebilceğiniz, onlarla ilgili planınızın ne olduğuna ve akvaryumunuzun boyuna göre değişir. Eğer birden çok zebra beslemek istiyorsanız, büyük olasılıkla bir çift elde edeceksiniz ve ardından üreme olacaktır. Eğer durum buysa büyüyen yavrular ve onlarla ne yapacağınız konusunda kendinizi hazırlamanız gerekecektir. Eğer bu balıkları karma bir akvaryumda üreme çifti olarak tutmak isterseniz, en azından 120cm’lik bir akvaryum bakmalısınız. Tank komşuları kendini kavgada koruyabilecek daha büyük Orta ve Güney Amerika çiklitlerini içerebilir. Tank komşuları genellikle benzer ve bazen daha büyük Orta ve Güney Amerika çiklitlerini, ve beraberinde kedi balıklarını, silver dollar’ları, makrakantaları, daha büyük tetra kolonilerini, barbları ve gökkuşağı balıklarını içerebileceği gibi, bu tarz komünite ortamlarında A. nigrofasciatus’un tekil örneklerinin bakılması daha kolaydır.
Bazı kaynaklarda “zebra”nın Archocentrus’ten farklı cins adları altında yer aldığını göreceksiniz. Aslında ilk olarak Heros nigrofasciatus (Günter 1867) olarak tanımlanmıştır, ardından Cichlasoma nigrofasciatus (Lee et al. 1980)’ya, ve son olarak Archocentrus nigrofasciatus (Kullander & Hartel 1997)’a güncellenmiştir. Robert Allgayer 2001’de yeni cins Cryptoheros’u öne sürmüş, fakat bu henüz tam olarak kabul görmemiştir. Archocentrus’un mu yoksa Cryptoheros’un mu kullanılması gerektiği tartışmalı bir mevzudur.
Bu sıradan bir hobiciyi ilgilendiren bir şey değildir, ve aslında ilgilendirmesine gerek de yoktur. Asıl önemli olan ise bu, enteresan davranışlara sahip, ilginç ve aynı zamanda mütevazi gereksinimleri olan bir çiklittir.
Son olarak doğal ve yabanıl hayatın korunmasına değinmek istiyoruz. Bu balık şimdiden dünyadaki su ortamlarında bir kirletici olarak yerini aldı. Eğer tam olarak yerleşirse, A. nigrofasciatus yerel balık popülasyonlarına rekabet veya direk avlama yoluyla ciddi zarar verecek potansiyele sahiptir. Üreyen yetişkinler yerel ekosistemi değiştirebilecek ve yerel balıklar için uygun üreme alanlarını sınırlayabilecek derecede aşırı miktarda agresiflik sergilerler. Eğer kurtulmak istediğiniz bir balığınız varsa, ve ılıman iklim kuşağında yaşıyorsanız, akvaryum balığınızın tahliyesi konusunda lütfen dikkatli davranın; etrafınızdaki doğayı olumsuz etkiliyor olabileceğiniz için onlar veya diğerleri “mahkum” olabilirler.
Çevirenin notu: Zebra çiklit ABD’de “convict cichlid” olarak adlandırılır ve convict Türkçe’de mahkum anlamına gelir. Bu nedenle yazar kimi yerlerde bu anlama gönderme yapmıştır.
