Bir dişi ve bir erkek erişkin melek balığı alın, dinlendirilmiş musluk suyuyla doldurulmuş orta boy bir tanka yerleştirin. Bir tutam tuz, bir avuç bitki ile bir yumurtlama konisi ve çeşitli yemler ekleyin. 2-3 hafta boyunca 24°C’de yavaşça havalandırın ve işte melekler!
Eğer benim gibi melekleri üretmedeki ilk deneyimlerinizse, yukardaki bilgiler herhangi bir yetiştirici veya kitaptan edinilebilir. Sonuçta yavruları yaşatabilme sanatının inceliklerini öğrenebilmek için sayısız yumurtalarla aylar harcarsınız ve sadece kıpırdayan yavrularınızın serbest yüzme evresine ulaşamadan öldüğünü görürsünüz!
Üç yıldır meleklere yumurta döktürmek ve melekleri yetiştirmek için deneyim ve diğer yetiştiricilerle yapılan fikir alışverişleri sonucunda gelişen başarılı bir tekniği kullanıyorum ve bunu sizlerle paylaşmak istiyorum.
Melek yetiştirmedeki en önemli faktör çevre şartlarıdır. Her ne kadar meleklerden çok değişik şartlarda yumurta alınabilse de bunları dengelemek önemlidir. Çoğu kaynağın önerdiğinin aksine melekler yumurta dökmek için yumuşak asidik suya gereksinim duymazlar. Bu yüzden turba suyu ve revers ozmosis gerekli değildir. Ben içine hiçbir düzenleyici katılmamış dinlendirilmiş musluk suyu kullandım (şehir suyum sert ve alkalik). Suyu yumuşatmayı ve ph’ı düşürmeyi denedim fakat su kimyasının sabit kalamadığını ve böylece balığı strese soktuğunu gördüm. Su şartlarınız her ne olursa olsun, fazla uçlarda olmadıkça, melekler genelde uyum sağlayacaklardır. Sıcaklık için 21°C ile 26°C arası iyidir, sadece sabit tutun.
Damızlık çift stoğunu elde etmenin iki yolu vardır:ya cins bir çift satın alın ya da genç alıp büyütün. İlkini seçerseniz, çiftinizi güvenilir bir yetiştiriciden alın. Çiftin yumurta döktükleri ortamı ve varsa büyümüş yavrularını gözlemleyin. Yüzgeçlerine, düzgün vücut şekline, iştaha, eşit ve düzenli renk dağılımına ve dinçliğine dikkat edin. Yavrularında da aynı özellikleri araştırın. Çiftin pahalı olabilmesine ve sizin için yumurtlayacağına hiçbir garanti olmamasına rağmen (çevre şartları sağlanmadığı takdirde), yine de üredikleri kanıtlanmış verimli bir çift almış olursunuz. İkinci yöntemi seçerseniz, yukarda sayılan özelliklerde 6-8 genç birey alarak grup içinde kendi eşlerini seçmelerine imkan tanıyın. Bu yöntem daha ucuzdur ve birden fazla çift elde edebilirsiniz ama dengeli ve verimli bir çift olacağının garantisi yoktur ve olgunluk için 6-9 ay arası beklemeniz gerekir.
Çiftinizi seçtikten sonra 60-100 lt. arası bir tanka dinlendirilmiş musluk suyu ile yumuşak suyu karıştırarak ekleyin (küçük tanklar çok kalabalık olurken büyükler ise iyi bir büyütme tankının israfı demektir). Tül kuyruklu cinsler için yüksek tanklar tavsiye edilir. Kuruluş tamamlanana kadar çifti tanka koymayın çünkü maddeleri değiştirmek ve eklemek artı bir stres yaratarak çiftin arasındaki bağın bozulmasına neden olabilir. Bakım kolaylığı nedeniyle sünger filtre kullanın (önceden kullanılmakta olan). Bir köşeye uzunlamasına dik bir açıyla 5x25x0.6 cm boyutlarında bir taşı* ve bunun kaymasını engellemek için tabana bir başka taşı yerleştirin. Taşın 9-10 cm önüne saklanma yeri yaratması için bir bitki koyun. Tank, trafiğin olmadığı sakin bir yere yerleştirilmelidir. Tankın kurulumu bittiğinde çifti koyun ve başka balık eklemeyin.
Şimdi kondisyonlarını arttırmalısınız. Kaliteli pul yem, donmuş ve canlı yem tavsiye edilir. Proteince zengin yemler yumurtaların büyüklüğünü, miktarını ve kalitesini arttırır ancak sadece proteinle beslemek düzgün bir sindirime yardımcı olan ve mide rahatsızlığını önleyen life gereksinim duyan balıklar için sağlıklı değildir. Sabah pul, öğleden sonra kankurdu ve akşam pul yemi kombine vermek iyi sonuç verir. Haftada 2-3 kez geceleri pul yemle besledikten 1 saat kadar sonra beyaz kurt veya kankurdu verilmelidir. Pul yemdeki lif, sindirimi yavaşlattığından beyaz ve kankurdundaki ekstra protein daha iyi şekilde sindirilir. Şunu aklınızda iyi tutun; daha fazla protein daha iri ve daha güçlü yavrular demektir. Fakat bu ancak bir noktaya kadar geçerlidir, aşırıya kaçmayın.
Kısa bir süre sonra çift koniye ilgi göstermeye başlarken dişinin yumurtlama tüpü alçalmaya başlar. Bu sizin en önemli kısım için hazırlanmaya başlamanız için bir sinyaldir:yapay yumurtadan çıkarma ve yavruların büyütülmesi. Bazı çiftler yardıma gerek duymadan yavrularını başarıyla büyütse de, yaban hayattan koparılmış ve evcilleştirilmiş meleklerin yumurtalarını ve yavrularını yemeleri çok sık karşılaşılan bir durumdur. Şunlara ihtiyacınız olacak:büyük bir cam kavanoz, 75 wattlık bir ısıtıcı, plastik distile su kabı, 40lt.lik tank, hava hortumu, hava taşı, ağırlık, metilen mavisi ve MarOxy**.
Önce 40 lt.lik tankı kurun. Yarıya kadar musluk suyuyla doldurun ve ısıtıcıyı yerleştirin. Sıcaklığı çiftin olduğu tankla birebir aynı ısıya getirin. Sonra hava hortumunu hava taşına ve ağırlığa bağlayın. Plastik kabı soğuk çeşme suyuyla doldurarak tankın içine yerleştirin. Kabın kapağını kapatmayın ki klor uçabilsin (soğuk çeşme suyu kullanarak bunu ısıtmak su düzenleyicisi kullanmayı gereksiz kılar, klor 24 saat içinde uçacaktır). Son olarak, yumurtalar için bekleyin!
Yumurta dökmeye başladığında, cam kavanozu plastik kaptaki suyla doldurun ve kavanozu 40 lt.lik tankın içine yerleştirin. Plastik kaptaki su birkaç günden eskiyse bayatlamış olacağından kullanmayın. Zamanlama önemlidir, birkaç yumurta dökümünden sonra çiftinizin yumurtlama ritüeline alışacak ve yumurtlamayla birlikte yumurtadan çıkarmayı koordine etme hususunda hiçbir problem yaşamayacaksınız. Yumurtlamanın bittiğinden emin olduktan sonra (erkek artık yumurtaları döllemiyorsa), koniyi tanktan yukarı kaldırarak yumurtaları çıkartın ve koniyi başaşağı çevirerek (yumurtalar aşağı gelecek) cam kavanoza yerleştirin. Yumurtaları tanktan kavanoza naklederken suya daldırma konusunda endişelenmeyin, 5-10 saniyede kurumayacaklardır. Daha sonra hava taşını cam kavanozun tabanına koyun ki, hava yumurtaların önünden yukarıya doğru sirküle etsin. Orta seviyede bir akım elde edene kadar havalandırmayı açın. 7 damla metilen mavisi damlatın. Plastik kabı tekrar soğuk suyla doldurarak 40 lt.lik tankın içine yerleştirmeyi unutmayın çünkü ona ilerki günlerin su değişimlerinde ihtiyacınız olacak.
Yumurtalar varken su değişimleri mi? Doğru, bir sürü su değişimi. Daha yumurtadan çıkıp yüzmemelerine rağmen, küçük değerli yumurtalarınız halen büyüyor ve filtre edilmeyen kavanozlarında atıklar ve toksinler üretiyorlar. Günlük %60-%75 su değişimleri toksin seviyesinin yükselmesini engelleyecektir. Filtre edilmiş su kullanmaya veya kavanozda filtre kullanmaya çalışmayın çünkü böylelikle suda bakteri ve mantarlar altın çağlarını yaşarlar. Bir parça hava hortumunu, sert plastikten bir hortumun ucuna sifonlamaya yarayan bir hortumla birlikte kullanın. Sifonlarken olabildiğince çok ölü (beyaz) yumurtaları ayırmaya çalışın. Yumurtaları yavaşça dürtmek bunları koniden ve diğer yumurtalardan ayırırır. Sifonlamayı bir dondurma kabına yapmak iyi bir fikirdir böylece kazara emdirdiğiniz iyi yumurtaları farkedebilirsiniz. Suyun %60-%75’ini boşalttıktan sonra (yumurta seviyesinin altına inmediğinize emin olun), plastik kaptaki suyu kavanoza yavaşça ve yumurtalara zarar vermeden boşaltın. Plastik kabı yarınki kullanım için tekrar doldurun.
Yumurtadan çıktıkları günün gecesinde (genelde yumurtlamadan iki gün sonra) su değişimi yapmadan önce koniyi çıkarın. Bu, koniyi tabandan dümdüz birkaç santim yukarı kaldırıp kuvvetlice kımıldatarak yapılır (kıvrılan yavruları üstünden düşürmek için). Bütün yavrular ayrıldıktan sonra koniyi çıkarın ve yıkayarak diğer bir yumurtlama için ebeveynlerin tankına geri koyun. Bu sefer su değişiminden sonra 5 damla MarOxy damlatın. Yavrular serbestçe yüzene dek her seferinde MarOxy eklediğiniz su değişimlerine devam edin (yumurtadan çıktıktan sonraki 5-6 gün).
Serbest yüzmeye başlamalarından bir gün önce bir miktar artemia salina çıkartmaya başlayın. Yavrular her ne kadar ezilmiş pul yemle beslenebilse de, artemiaların avantajları bu çabaya değer. Yavrular bunları daha çabuk (hareket ve kokularıyla uyarılarak) yer böylece daha güçlü ve sağlıklı olurlar. Artemia’yı yumurtadan çıkarmak bir gün kadar alacağından, bu işleme serbest yüzmeye başlamalarından önceki gün başlamak artemia’ların en küçük boyda olmasına ve böylece kolayca tüketilmelerine imkan sağlar. Yavruları kavanozdan yetiştirme tankına almadan önce bir kez besleyin. Yemlemeden sonra atık ve amonyağı minimize etmek için bir su değişimi yapın.
Yavruları nakletmek basittir. Sadece kavanozu 40 lt.lik tanktan çıkarın ve 40-60 lt.lik yetiştirme tankında yüzdürün. Bu tank sadece bir ısıtıcı ve bakım kolaylığı sebebiyle bir sünger filtreyle donatılmalıdır. Kavanozu ısıyı ayarlamak için yüzdürdükten sonra suya daldırarak, suyun kavanozdan tanka akışına izin verin. 5 dakika bekleyin ve aynı işlemi üç kez tekrar edin. En son daldırmada kavanozu ters çevirin ve yavruları tanka boşaltın.
Yavruları canlı artemia ile günde üç kez beslemeye ve her gün %30-%50 su değişimi yapmaya devam edin. İlk 1-2 hafta öyle görünmese de tankınızda yüzlerce yavru olduğunu hatırlayın. Su değişimleri sadece toksinleri atmaz, aynı zamanda balık tarafından üretilen büyümeyi engelleyen bir hormonu da seyreltir. Sık tekrarlanan büyük hacimdeki su değişimleri balıkları daha büyük bir tankta yaşadıklarına inandırır ve o kadar fazla hormon salgılamazlar böylece gittikçe artan büyüme oranlarına ulaşılır. Eninde sonunda yavruları bölmenin veya başka bir yere almanın gerekeceği bir zaman gelecektir. Bu, yavrular tankın her katmanını işgal ederek tanka yayıldıklarında yapılmalıdır. Eğer yeterli yem, yer ve su değişimi sağlanırsa yavrular, 8-12 hafta içinde satışa hazır olacaklardır.
Yazar: Mike Keiser, The Calquarium, Calgary Aquarium Society, Volume 39, Number 8.
Çeviren: Gülay Baran
Kaynak: http://www.aquarticles.com/articles/breeding/Keiser_recipe-for-angels.html
Çevirenin Notu:
*Yumurtlama konisi tarif ediliyor, buradan sonra koni olarak açıkladım.
**MarOxy adlı ilacı hiç duymadım, ülkemizde tanıtan bir bilgiye ulaşamadım. O yüzden yabancı kaynaklardan araştırdığım ilaçla ilgili bilgiyi burada yazdım:
MarOxy, küçük miktarlarda dengelenmiş oksijen-klor kombinasyonunu yavaşça serbest bırakır ve direkt kullanıldığında mantar ve bakteriyel enfeksiyonlar başta olmak üzere çok çeşitli tropikal balık hastalıklarının tedavisinde görülmedik bir beceriye sahiptir. Mantar enfeksiyonlarının insanlarda olduğu gibi hayvanlarda da tedavisi zordur, toksik ilaçlar gerektirir. MarOxy keşfedilene dek mantar problemlerinin çoğu balığa zarar vermeden iyileştirilemiyordu. MarOxy; Saprolegnia, Ichthyosporidium, egg fungus (meleklerde yumurtaların mantarlaşmasını önlemek için kullanmıştı) tarafından oluşturulan mantar enfeksiyonlarını güvenle iyileştirir.
