818 sayılı mevcut Borçlar Yasasının hayvanların üçüncü kişilere vermiş olduğu zarar ve bundan dolayı hayvan üzerindeki hapis hakkı ile mevcut düzenlemesi aşağıdaki gibidir.
Yeni yürürlüğe girecek borçlar yasasında ise hayvanların öldürülmesine izin veren düzenleme zaten mevcut olan bu maddenin türkçeleştirilmişi olarak yürürlükte kalmaya devam edecek. 56 ve 57. maddeler aslında hayvan sahibinin hayvana bakmaktaki özen borcunu ve sorumluluklarını düzenliyor.
04/02/2011’de resmi gazetede yayınlanan 6098 sayılı yeni Borçlar Yasasında metin daha sade ve türkçe olmaktan yeni bir şey getirmiyor ve gündeme gelmek isteyen medyanın zaman zaman manşete çıkardığı gibi doğrudan hayvanı öldürme yetkisi vermiyor. Etkisiz hale getirme ve hatta bilinçsiz hayvan sahibinin sorumlulukları daha ön planda. Yeni Borçlar yasası ise , yeni maddeleri ile 1 Temmuz 2012’den geçerli olacak ancak o zamana kadar da zaten mevcut 56-57. maddeler hala yürürlükte olduğunu anımsatalım.
Kaldıki sahipli ya da sahipsiz olarak hayvanları nedensiz yere öldürdüğünüzde zaten cezanız 5199 sayılı hayvanları koruma kanuna göre ya da koşulları varsa TCK 151/2 kapsamında veriliyor.
Özetle hayvan öldürmekte peşin fiyatına taksitle durumu halen geçerli.
Ancak borçlar yasasındaki bu maddeyi yorumlarken genelde köy hayatında özellikle bir başkasının tarlasına zarar verici nitelikte kontrolsüz giren çiftlik hayvanlarını da düşünerek yorumlamanızı tavsiye ederiz.
Kimse aylarca yetiştirdiği ürününün ya da malının , hatta kendi çocuğunun sorumsuz hayvan sahibi tarafından zarara uğratılmasını da istemeyecektir. Buradaki dengelerin korunmasının çok hassas olduğunu lütfen tekrar düşünün.
BK 68/ 1 maddesindeki MK md 4. maddesi uyarınca uyuşmazlık halinde yargıcın takdir yetkisine dayanarak değerlendirmesi gereken , somut olaydaki durum ve koşullar haklı gösteriyorsa , taşınmazın zilyedinin söz konusu hayvanı etkisiz hale getirme hakkına sahip olduğu kabul edilmektedir. Maddede kullanılan ” taşınmaz üzerinde bir zarar” ibaresinden anlaşılması gereken , hayvanın o taşınmaz üzerinde bulunan bitkiler , diğer hayvanlar , ürünler geçici veya sabit yapı eserleri ve hatta insanlara verdiği zararlardır. İkinci fıkra da bu durumda taşınmazın zilyedinin hayvan sahibine hemen haber vermek sahibini bilmiyorsa kolluk güçlerini haberdar etmesidir.
Diğer yandan Adalet Komisyonu Değişiklik Gerekçesinde BK md 67. maddenin birinci fıkrasında yer alan “öldürebilir” ibaresi , hayvan haklarına yönelik hassasiyet nedeniyle ” diğer yollarla etkisiz hale getirilebilir” şeklinde değiştirilmiş ve madde teselsül nedeniyle 68. madde olarak kabul edilmiştir. 10/05/2011
HAYVANLAR TARAFINDAN YAPILAN ZARARDAN MESULİYET
I : ZARAR VE ZİYAN
Madde 56 –
Bir hayvan tarafından yapılan zararı o hayvan kimin idaresinde ise o kimse hal ve maslahatın icabettiği bütün dikkat ve itinayı yaptığını yahut bu dikkat ve itinada bulunmuş olsa bile zararın vukuuna mani olamıyacağını ispat etmedikçe tazmine mecburdur.
Bu surette eğer hayvan diğer bir şahıs yahut diğer bir şahsa ait olan hayvan tarafından ürkütülmüş olur ise bu kimse onlara rücu edebilir.
Madde 57 –
Bir kimsenin hayvanı diğerinin gayri menkulü üzerinde bir zarar yaptığı takdirde gayrimenkulün zilyedi o hayvanı zabt ve kendisine ita olunabilecek tazminat mukabilinde teminat olmak üzere yedinde hapsetmeğe hakkı vardır. Eğer hal ve maslahat icabederse, gayrimenkul zilyedi o hayvanı öldürebilir. Şukadar ki gayrimenkulün zilyedi heman keyfiyetten hayvanların sahibini haberdar etmeğe ve eğer onu bilmiyorsa kendisini bulmak için lazımgelen tedbirleri ittihaz eylemeğe mecburdur.
6098 sayılı yasada YENİ DÜZENLEME İSE AYNEN ŞÖYLE
2. Hayvan bulunduranın sorumluluğu
a. Giderim yükümlülüğü
MADDE 67- Bir hayvanın bakımını ve yönetimini sürekli veya geçici olarak üstlenen kişi, hayvanın verdiği zararı gidermekle yükümlüdür. Hayvan bulunduran, bu zararın doğmasını engellemek için gerekli özeni gösterdiğini ispat ederse sorumlu olmaz.
Hayvan, bir başkası veya bir başkasına ait hayvan tarafından ürkütülmüş olursa,hayvanı bulunduranın, bu kişilere rücu hakkı saklıdır.
b. Alıkoyma hakkı
MADDE 68-Bir kişinin hayvanı, başkasının taşınmazı üzerinde bir zarar verdiği takdirde, taşınmazın zilyedi, o hayvanı yakalayabilir, zararı giderilinceye kadar alıkoyabilir; hattâ durum ve koşullar haklı gösteriyorsa hayvanı diğer yollarla etkisiz hâle getirebilir. Bu durumda, taşınmazın zilyedi derhâl hayvan sahibine bilgi vermek ve sahibini bilmiyorsa, onun bulunması için gerekli girişimleri yapmak zorundadır.
Bu konu ile yargıtayın özen yükümlülüğünü düzenleyen kararını da fikir vermesi açısından ekliyoruz :
YA R G I T A Y
Dördüncü Hukuk Dairesi
E. 1993/1081
K. 1993/13614
T. 25.11.1993
ÖZET : Hayvan idare edenin sorumluluğu, özel bir sorumluluktur. Hayvana dikkat, özen ve gözetim görevini üzerine alan ve ondan sürekli şekilde faydalanan kişi, hayvanı idare eden sıfatıyla bu hayvanın sebebiyet vermiş olduğu zararları ödeme yükümlülüğü altındadır. Hayvan güdenin sorumluluktan kurtulabilmesi, hayvanı hal ve şartlara göre gerekli bulunan özenle gözetmiş olduğunu ya da bu özen gösterilmiş olsaydı bile zararın önlenemeyeceğini isbat etmesine bağlıdır. Özenle gözetim; hayvanın cinsine, özellikle huyuna
göre takdir edilir.
(818 s. BK. m. 56)
Taraflar arasındaki maddi ve manevi tazminat davası üzerine yapılan yargılama sonunda, ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine ilişkin hükmün süresi içinde davacılar avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine; tetkik hakimi tarafından düzenlenen rapor okunduktan sonra dosya incelendi, gereği konuşuldu:
1- Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı kanıtlarla yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin değerlendirilmesinde bir isabetsizlik görülmemesine göre, davacılar Ü ve K’in manevi tazminat taleplerinin reddine ilişkin hükme yönelik temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2- Dava, BK.nun 56. maddesine dayalı tazminat isteğine ilişkindir. Davacı Pınar, davalıya ait köpek tarafından ısırılması nedeniyle 2 milyon TL. manevi, davacı Kemal ise küçük kızının tedavisi nedeniyle yaptığı 1 milyon TL.lik tedavi giderinin köpeğin sahibi olan davalıdan tahsilini istemektedir.
Bilindiği gibi, BK.nun 56. maddesinde öngörülen hayvan idare edenin sorumluluğu, özel bir sorumluluktur. Anılan madde hükmüne göre, hayvana dikkat, özen ve gözetim görevini üzerine alan ve ondan sürekli şekilde faydalanan kişi, hayvanı idare eden sıfatıyla bu hayvanın sebebiyet vermiş olduğu zararları ödeme yükümlülüğü altındadır. BK.nun 56. maddesi gereğince hayvan güdenin sorumluluktan kurtulabilmesi hayvanı, hal ve şartlara göre, gerekli bulunan özenle gözetmiş olduğunu ya da bu özen gösterilmiş olsaydı bile, zararın önlenemeyeceğini ispat etmesine bağlıdır. Kanunun öngördüğü bu özen borcu, zararın gerçekleşmesini önlemeye elverişli ve hayvan güdenin almak zorunda olduğu tedbirlerin tümünü kapsar. Durum ve koşullara göre, gereken özenle gözetim gösterilmez, ya da gösterilmiş olsa idi zararın önlenemeyeceği kanıtlanmaz ise, hayvan güden sorumlu olur. Özenle gözetim, hayvanın cinsine, özellikle huyuna göre takdir edilir.
İnceleme konusu olan bu işte dosyada bulunan olay mahallinin resminin tetkikinden davalının yeni yavrulayan köpeğini evine bitişik vaziyetteki bir tarafı tamamen açık olan yol üzerindeki barakada barındırdığı anlaşılmaktadır. Davacı taraf köpeğin bağlandığı zincirin çok uzun olduğunu iddia etmektedir. Köpeğin barındırıldığı barakanın herkesin girmesi caiz olmayan vasıfta bir yer olmadığı düşünülmeksizin ve davacı tarafın zincirin uzunluğu konusundaki iddiası araştırılmaksızın eksik inceleme sonucu davanın reddine karar verilmiş olması bozmayı gerektirmiştir.
S o n u ç :
Temyiz olunan kararın yukarıda iki nolu bentte gösterilen nedenle davacı F. P ve K yararına (BOZULMASINA), davacı Ü’ın tüm, Kemal’in öteki temyiz itirazlarının bir nolu bentte açıklanan nedenlerle reddine ve peşin alınan harcın istek halinde geri verilmesine, 25.11.1993
gününde oybirliğiyle karar verildi.
